Дэлхийн сайхан бүсгүйн тэмцээнд оролцож, эх орныхоо нэрийг гаргасан загвар өмсөгч Б.Гантогоотой ярилцлаа. Тэрбээр “Агаар, ус, ногоо төгөл” нийгэмлэгийн тэргүүний албыг хашдаг.
-Та “Ногоон торгон тууз” эко хөгжлийн аяныг өнгөрсөн жил зохион байгуулсан. Энэ жил ямар ажил хийхээр төлөвлөж байна вэ? -Танай сонины хамт олон болон уншигч дад энэ өдрийн мэнд хүргэе. Дэлхийн дулаарлын эсрэг “Ногоон торгон тууз” аяныг өнгөрсөн жил эх орондоо зохион байгуулсан. Манай орон дэлхийн бусад улстай хөл нийлүүлэн алхах болсон нь даяаршиж байгаа энэ эрин зуунд хамгаас чухал юм. Дэлхийн дулаарлын эсрэг монгол улс бусад үндэстэнтэй хамт гэдгээ илэрхийлэх том боломж олдсон. Энэ бол цаашид миний хийх ажлын эхлэл болсон. “Ногоон торгон тууз” аян дэлхийн улс орноор түүчээ лэн хүрч үйл ажиллагаагаа олон улсад интернэтээр дамжуулан сурталчилснаар ирээдүй, хойч үеэ байгальтайгаа зөв боловсон харьцах эко боловсролын эхлэлийг тавьдаг гэж ойлгож болно. Эх дэлхийгээ торго мэт ногоон зүлэг, төрөл бүрийн цэцэгт ургамлаар дүүрэн байлгах хүсэл хүн бүрт бий.
-Тухайн үед энэ арга хэмжээнд дэлхийн мисс, гоо бүсгүйчүүд урилгаар манай улсад зочилсон. Одоо тэдэнтэй холбоотой байгаа юу?
-Дэлхийн дулаарлын эсрэг тэмцэгч Канад Улсын иргэн Сатиш Сиха, “Miss world -2008” тэмцээний тэргүүн дэд байрын шагналт, Энэтхэг Улсын гоо бүсгүй Парвати Оманакуттан, Косова Улсын хүмүүнлэгийн ажилтан Тараку Морена болон Монтенегро Улсыг төлөөлж Нина Срансик нар хүрэлцэн ирсэн. Тэд манай улсын талаар өндөр сэтгэгдэлтэй буцсан. Би одоо ч гэсэн тэдэнтэй холбоотой байгаа.
-Гоо бүсгүйчүүд нийгэмд тулгамдаж буй асуудалд биечлэн оролцож буй нь сайшаалтай байна?
– Гоо бүсгүйн тэмцээнийг зүгээр нэг нүдний өмнөх үзүүлбэр төдий ойлгодог сэтгэлгээ одоо үгүй болсон. Улс орнууд хүмүүнлэгийн, энхтайвны, сайн үйлсийн, байгаль дэлхийд ээлтэй элчээр эмэгтэйчүүдийг томилж, нийгэмд тэдний оролцоо чухал байр суурьтай болохыг харуулахыг эрхэмлэдэг болсон.
-Та Монгол Улсын экологийн тэнцвэрт байдал, хөрсний бохирдлын эсрэг тууштай тэмцэгчдийн нэг. Энэ утгаараа “Ногоон торгон тууз” аяныг ч та энэ чиглэл рүү хандуулахыг зорьсон байх?
-Миний тэргүүлдэг “Агаар ус, ногоон төгөл” нийгэмлэгийнхэн чиглэл, зорилго, хийх үйл ажиллагааны төсөл төлөвлөгөөгөө нарийн боловсруулсан. Хөрсний бохирдлын эсрэг наад зах нь гялгар уутны хэрэглээг багасгаж, хор холбогдлыг нь иргэдэд таниулах хэрэгтэй байна. Энэтхэгийн удирдагч Махатма Ганди “Хүн бүхний хэрэгцээнд хүрэлцэхүйц нөөц бидэнд бий боловч хүн бүхний шуналыг гүйцээх нөөц байхгүй” гэж хэлсэн байдаг. Та бид энэхүү үгийг санаж, ухаарч ойлговол зохино. Дэлхий ертөнц биологийн төрөл зүйлээ жил бүр алдсаар байгаа. Олон төрлийн ургамал, амьтад устаж байна. Биологийн төрөл зүйл нь өөрөө үнэ цэнэтэй бөгөөд тэдгээрийн тусламжтайгаар хүний эрүүл мэнд хамгаалагддаг. Тийм болохоор бид бүхэнд дэндүү хамааралтай.
-Хөрсний бохирдлын асуудал хэдэн жилийн өмнө зөвхөн нийслэлчүүдэд хамаатай байсан. Гэтэл одоо улс даяар яригдах болж?
-Манай оронд хуурайшилт, цөлжилт эрчимжиж байгаа нь сэтгэл зовоож байна. Уур амьсгалын өөрчлөлтөөс болж дэлхий нийтээр дулаарлын эсрэг, экологийн тэнцвэрт байдлын төлөө аянд нэгдэн хамтдаа эв саналаа нэгтгэхийг хүсч байна. Бид байгаль дэлхийгээ хайрлах хэрэгтэй гэдэг нь бусад орны туулсан гашуун туршлагаас харагдаж байгаа. Энэ замаар л бид явахгүй байхыг одооноос эхлэн дор бүрнээ хичээе хэмээн уриалж байна.
-Таны бодлоор бид экологийн тэнцвэрт байдлаа хадгалж үлдэхийн тулд нэн тэргүүнд юу хийх ёстой вэ?
-Хамгийн түрүүнд ард иргэд, ирээдүй хойч үе, хүүхэд залуучууддаа экологийн боловсрол олгох нь чухал. Эртний сударт “Хэлэх цаг нь ирчихээд байхад номон дотор хадгалагдан буй мэдлэг бол мэдлэг биш” гэж бичсэн байдаг. Иймээс байгаль, экологийн чиглэлээр ажилладаг байгууллага, хувь хүмүүс олон байна. Эрдэмтэн мэргэд ч бий. Тэд одоо л үүцээ задлах хэрэгтэй. Төрийн болон төрийн бус байгууллагууд, хувийн хэвш лийнхэн ард иргэд хамтран энэ асуудлыг шийдвэрлэвэл үр дүнд хүрэх боломжтой.
-Эх дэлхийг амар амгалан байлгадаг хүчин зүйл нь хүн төрөлхтний эв нэгдэл, байгалиа онгон дагшнаар хадгалах юм. Байгалиа хамгаалахыг сурталчилдаг хүний хувьд ирээдүйг хэрхэн төсөөлдөг вэ?
-Даяаршлагдаж байгаа энэ зуунд шашин шүтлэг, хэл соёл, үндэс угсаа харгалзахгүйгээр эв нэгдэлтэй байвал дэлхийн ирээдүй гэрэл гэгээтэй. Ямар ч улс үндэстэн ирээдүй хойч үедээ байгаль дэлхийгээ бүрэн бүтэн үлдээж чадна гэж боддог. Одоогийн байдлаар биологийн төрөл зүйлээ алдаж байна. Энэ нь ургамал, амьтны нэр төрөл цөөрч, хоорондын уялдаа холбоо алдагдахад хүрч үүнээс улбаалан янз бүрийн өвчин гарч хүмүүн төрөлхтөн бид мөхлийн ирмэгт ойрхон байна.
-Байгаль гэхээр бид уул, ус, ой мод гээд л алсуур хараад байдаг. Гэтэл цонхны тавцан дээр тарьсан цэцэгнээс л байгалийн асуудал эхэлдэг юм шиг санагддаг?
-Тийм шүү. Цонхон дээр тарьсан цэцгийг ургуулах гэдэг асар их хүч хөдөлмөр зарцуулдаг. Энэ бол аугаа шинжлэх ухаан. Үүнийг бид дор бүрнээ мэддэг юм шиг мөртлөө мэдэхгүй байх нь олонтаа. Модыг ч, цэцгийг ч тарина гэж хэлэх амархан. Харин ургах уу, үгүй юу гэдэг нь биднээс шууд хамааралтай. Ийм байхад л эко боловсролыг орхигдуулж болохгүй. Бид амьдарч буй орчноо аль болох ногоон ургамалжуулах, тордож хамгаалах, ургуулах шаардлагатай бай на. Үүнд төр зас гийн зөв бодлого, зөв менежмент чухал үүрэгтэйгээс гадна ард түмнийхээ эрүүл мэнд, залуус бидний боловс ролд туйлын их анхаарах хэрэгтэй байна. Уул усаа хайр гамгүй сэндийлснээр экологийн тэнцвэрт бай дал алдагдаж гол мөрнүүдийн ундар га нь багасч ширгэж байна.
-Та амьдралдаа мөрддөг гол зарчмынхаа тухай сонирхуулаач?
-Миний амьдралдаа мөрдлөг болгох юмсан гэж боддог хамгийн чухал зарчим бол хүний итгэл алдахгүй байх. Эд хөрөнгө, материаллаг байдал чухал ч мэдлэг боловсрол хүний амьдралын үнэт зүйл. Энэ ариун зүйл дээр суурилан энэрэнгүй сэтгэлийн сайхан чанарыг хамтатган цогцлоож чадвал тэр нь бидний хүн болж төрсний утга учир юм.
-Гэгээн мөрөөдлөөсөө уншигчидтай хуваалцвал?
-Би 19 настайдаа Африк тивийн Танзанид тэмцээнд оролцож байхдаа мөнх цаст Климанжарогийн нэрэмжит шагналыг хүртсэн. Тэр үед Монголдоо “Климанжаро” номын сантай болохыг мөрөөдөж байсан. Залуу хүн болохоор хийж бүтээхээр төлөвлөсөн зорьсон зорилго олон байна.
-Та үеийнхэндээ хандаж юу гэж зөвлөх вэ?
-Хүн бүр бүхнийг өөрөөсөө л эхлэх хэрэгтэй. Оюунлаг бүтээлч ард түмэн улсаа хөгжлийн оргилд хүргэж чадна гэж боддог.
Б.СЭЛЭНГЭ
