3 хүртэлх насны хүүхдүүд, ялангуяа 1.5-2.5 настнууд бие биенийгээ хазах нь элбэг ажиглагддаг. Хүүхэд яагаад бусдыг хаздаг вэ?
1. Өөрийгөө хамгаалах, “би”-гээ мэдрүүлэх. Ихэнхдээ сайн ярьж өөрийгөө илэрхийлж чадахгүй, хэл ярианы хөгжил тааруухан хүүхдэд түгээмэл ажиглагддаг. Өөрийн тоглохыг хүссэн, эсвэл тоглож байсан тоглоомыг нь найз нь авчихаад өгөхгүй бол авахыг хүссэн бухимдлаа гаргах болон өөрийгөө хамгаалж түүнийг хаздаг.
Энэ үед асран хамгаалагч: Хазсан хүүхдийн нүд рүү эгц харж шийдэмгийгээр зэмлээд, булаалдсан тоглоомыг хазуулсан хүүхдэд үлдээх хэрэгтэй. Ингэснээр хазсан бурууг ойлгуулж, хазах нь үр дүнтэй арга биш юм гэдгийг мэдрэх юм. Хазахаа болих хүртэл сайн анзаарч дээрх аргыг уйгагүй хэрэглэх нь зөв.
2. Сэтгэлийн зовуурь ихтэй хүүхэд. Хүүхдийн гэр бүл тайван биш хэрүүл маргаан, зөрчил ихтэй байдаг эсвэл гэрийн үйлчлэгч, асрагч өөрчлөгдсөн, шинэ дүүтэй болсон үедээ ядарсан, өлссөнөө болон том хүний анхааралыг татах гэснийгээ ийнхүү түрэмгийгээр илэрхийлж болно.Энэ үед асран хамгаалагч: Хүүхдэд тусгайлан цаг гаргаж тоглоомоор нь хамтран тоглох, бухимдах үед нь гар утсаар аргалахгүй байх, өвөр дээрээ тэвэрч суулгаад амьтадтай ном уншиж өгөх, илүү их хамт байх хэрэгтэй.
3. Хэт их эрч хүчтэй хүүхэд.
Олон хүүхдийн дунд өөртөө зай талбай гаргахын тулд эсвэл хэт шуугиантай үед бусдыг түлхэх, хазах үйлдэл ажиглагддаг.
Энэ үед асран хамгаалагч: Хүүхэд ямар үед хазаад байгааг ажигла. Чөлөөтэй, зайтай байлга. Өдөр бүр тогтмол цагт хүүхэд гүйж, харайж болох орчинд 15 минут гаргаж гүйлгэж алхуулж байх. Аав ээж нь уралдаж тоглох их үр дүнтэй байдаг. Бусадтай зөв харьцахад нь тусал.Сайн ажигла. Тоглоомоо ээлжилж тоглоод бусдаас булаалгүй авсан үеийг нь анзаарч уйгагүй урамшуулах.
4. Хэт их сэтгэлийн хөдөлгөөнтэй хүүхэд.
Их баярласан, бухимдсан, өхөөрдсөн үедээ найзыгаа хазах гээд байдаг.
Энэ үед асран хамгаалагч: Хүүхдийг тайвширтал тэвэр. Тэгээд “Ямар ч үед найзыгаа хазаж болохгүй”, “Хазах нь найзыг өвтгөдөг” гэж тууштай бөгөөд хатуухан өнгөөр давтан хэлнэ. Ямар нэг зүйл хазмаар байвал үүнийг хаз гээд зөөлөн тоглоом г.м орлох зүйл өгөх.
3 наснаас дээш хэрнээ бусдыг болон өөрийгөө хазах үйлдэл давтагдаад байгаа бол тэр хүүхдэд тухайлан анхаарч цаг зав гаргаарай. Үр дүнд хүрэхгүй бол мэргэжлийн хүнд хандана.
Ямар ч тохиолдолд хүүхдэд гар хүрэх арга замаар асуудлыг шийдэж болохгүйг хатуу анхаарна уу.
Г. Төмөрзаяа (БНСУ-ын Чонбук Их Сургуулийн Боловсролын Ухааны Магистр)
