Э.Дашням: Уртын дууны аялгууг орчин үеийн хөгжимтэй хослуулна

-Цомгийн ажил дуусаад урагшаа хэвлэлтэд явсан болохоор гэр зуураа л байна. Цомог маань гуравдугаар сарын эхээр ирчих байх.

-“Улаанбаатар” чуулгадаа ажиллаад жил гаруй болж байна. Манай чуулга орчин үе талдаа бүх чиглэлийн уран бүтээл туурвидаг. Голдуу залуучууд бий. Миний хувьд бүх төрөлд хүчээ сорьж байна. Одоохондоо дуурь дуулахгүй байгаа. Уртын дуутай зөрөөд байдаг юм. Олон юм руу үсчээд байхаар амьсгаа, хоолойн техник, дууны өнгө өөрчлөгдөх гээд байдаг. Уртын дууг дуулахад хоолой, амьсгаагаа тааруулж, сайн бодож байж дуулахгүй бол болдоггүй.

-Би багаасаа морь унаж, уртын дуу дуулж өссөн. Хоёр ой гарантай морьж унаж сурсан. Дөрвөн нас хүрээд хурдан морь унасан. Гийнгоо их аялгуулаг болохоор уртын дуутай адилхан. Хурдан морь унаж, гийнгоолж өссөн нь намайг уртын дуучин болоход нөлөөлсөн. Тиймээс уртын дуучин болох эхлэл, суурь болсон. 10 жилдээ Ардын жүжигчин С.Батсүх, гавьяат жүжигчин С.Жавхлангийн дуунуудыг дуулдаг байсан.

Манай суманд Цагаан-Өвгөн гэж уртын дуучин хүн байдаг. Наймдугаар ангид байхдаа анх уртын дуу сонирхож, заалгаж дуулсан. Анх “Цомбон туурайтай хүрэн”-г дуулсан юм байна. Тэр үед уртын дуу нэг их дэлгэрээгүй, мэддэг хүн бараг байгаагүй. 2009 онд есдүгээр ангиа төгсөөд СУИС-ийн соёлын коллежийн уртын дууны ангид шалгалт өгөөд тэнцсэн. Ингээд гурван жил суралцаад 2012 онд СУИС-д дэвшин суралцаад 2015 онд уртын дуучнаар төгссөн.

 -Би “Ар хөвч”-ийг аялах их дуртай. Мөн хөдөө адууны захад “Эр бор харцага”, “Эрдэнэ засгийн унага”-ыг дуулахад нутгийн уул, ус сонсоод баярлаад байгаа юм шиг их сайхан мэдрэмж төрдөг.

-Их сайхан байсан. Эхний дугаарыг нь үзээд оръё гэж бодож байсан. Дараа жил нь бүртгүүлээд 6000 хүнээс 100 гаруй нь шалгарч үлдсэн. Зүгээр л сайхан эгшиг аялгууг хүмүүст хүргэе гэж бодсон. Би “Хурд” хамтлагийг сонсох дуртай. Тиймээс “Бүсгүй” дууг дуулж оролцсон. Тухайн үед Д.Отгонбаяр ах ганцаараа эргэж хараад, намайг багтаа авсан. Хэрэв Д.Отгонбаяр шүүгч эргэж хараагүй бол би өнөөдөр ингээд сууж байхгүй. Battle-ийн шатанд сонгодог урлаг, уртын дууг хослуулсан Д.Отгонбаяр шүүгчийн мэдрэмж, алсын хараа их таалагдсан.

Нөгөө талаас “Өнө мөнх эх орон” дууг Г.Дашчанравтай хамтарч дуулсныгаа би өрсөлдөөн гэж бодоогүй. Бид хоёр бие биеэ дэмжиж, тэр дууг амилуулахын төлөө хичээсэн. Энэ дууны дараа сонголт хийхэд Д.Отгонбаяр шүүгчид хэцүү байсан байх. Г.Дашчанравыг сонгосны дараа би тайзан дээр уртын дуугаа дуулсан. Надад олдсон 10 хоромыг би маш сайн ашиглаж чадсан гэж боддог. Ер нь өөрийгөө тэгж айхтар явна гэж бодоогүй. Зүгээр л ороод уртын дууг ард түмэндээ сонсгохыг л хүссэн. Бүгд дуунд дуртай, нэг зорилготой орж ирсэн болохоор танилцаж ах дүү болцгоосон.

-Найз гэж үерхэлдээ үнэнч, их зан гаргаад, хуураад байхгүй  нэг зангаараа, үнэнч нөхөрлөлийг хэлдэг юм болов уу.

-Их дэвшил гарсан. Энэ шоуны ард олон хүн ажилладаг. Тэднээс зохион байгуулалт, төлөвлөлт, цаг зарцуулалт гээд олон зүйлийг сурч мэдсэн. Мөн шүүгчээсээ зөв харилцаа, хүмүүстэй хэрхэн зөв харилцах, биеэ хэрхэн зөв авч явах, дуулалт гэсэн олон зүйлийг сурч авсан.

-Тийм ээ. Нэг хэсэг монгол адууг БНХАУ руу амьдаар нь гаргаснаас замдаа эндэн, харахаас ч нүд хальтрам байсан шүү дээ. Монголчууд мориноосоо буулгүй дэлхийн талыг эзэлсэн. Тиймээс хүлэг морио магтан дуулаад шүлэг бичсэн юм. Дууныхаа үгийг нэг л өдөр бичсэн. БНСУ-д гурван сар ажиллаад олсон мөнгөөрөө “Туурайн чимээтэй Монгол” дуугаа хийж, дүрсжүүлсэн болохоор энэ дуундаа их хайртай.

-ХЦДБЧ, ЦДБЭЧ-д ажиллаж байсан. Хэсэгхэн хугацаанд бас ШТС-д ажиллаж үзсэн. Ер нь оюутан байхдаа олон газар ажиллаж байсан.

-Өвөг дээдсээс өвлөгдөж ирсэн яруу тансаг аялгууг цааш нь цуурайтуулж, олон хүний сонор мэлмийг мялаахыг хүсч байна. Энэ аялгууг орчин үеийн хөгжимтэй хослуулж, дэлгэрүүлэхийг хүсч байна. Мөн олон сайхан хит дуу дуулж цомог гаргах бас урт настай ганц нэг дуу хийгээд дуулчих юмсан гэсэн бодолтой байгаа.