З.БАТЦЭЦЭГ
Нас ахих тусам хүн маш олон үүрэг хариуцлага хүлээдгээс болж ямар ч ирээдүйгүй карьераа орхихоос айдаг. Харин 40 наснаас хойш шинэ мэргэжилтэй болно гэдэг бодит зүйл. Яндэкс практикумтай хамт бид айдсаа хэрхэн даван туулж, дахин суралцах талаар танд хэлэж өгье.
40 насны дараа карьераа өөрчлөх шийдвэр гаргахад яагаад хэцүү байдаг вэ?
1. ТОГТСОН ҮЗЭЛ БОДОЛ СААД БОЛДОГ
40 насыг ихэвчлэн ололт амжилтын хил хязгаар гэж олон хүн үздэг. Хүн аль хэдийн боловсрол эзэмшсэн, гэр бүлтэй болсон, карьераа ахиулсан байх магадлалтай. Тиймээс хүмүүс ердийн амьдралын хэв маягийг эвдэх шийдвэр гаргахаас болгоомжилдог. Эйжизм гэдэг нь хүнийг насаар нь ялгаварлан гадуурхахыг хэлнэ. Хамт ажилладаг залуу хүмүүсийн дэргэд тэрбээр хоцрогдсон мэт сэтгэгдэл төрдөг. Гэхдээ ийм өрөөсгөл ойлголт нь бодит үндэслэлгүй юм. Сүүлийн үеийн судалгааны үр дүнгээс харахад баг нь хүйс, нас, гарал үүслээр нь илүү олон байх тусам бизнест илүү тустай байдаг.
2. ЯМАР НЭГ ЗҮЙЛИЙГ ӨӨРЧЛӨХӨД АЙХ
Ийм айдас нь удаан хугацааны туршид (эсвэл хэзээ ч) ажлаа өөрчлөөгүй хүмүүст илүү тохиолддог. Тодорхойгүй байдал нь айдас үүсгэдэг бөгөөд тав тухтай бүсээ орхихыг үнэхээр хүсэхгүй. Эцсийн эцэст, одоо байгаа бодит байдал дээр орон сууцны зээлийн төлбөр, амралтын төлөвлөгөө болон хамтран ажиллагсадтайгаа хүчтэй нөхөрлөсөн байдаг. Гэсэн хэдий ч ажлын сөрөг тал нь өөрөө цалин хөлс, багийн уур амьсгалаас илүү хүчтэй байдаг. Ийм тохиолдолд 40 насандаа шинэ мэргэжил эзэмших эсвэл насан туршдаа таашаал авчрахгүй зүйл хийх нь илүү аймшигтай болохыг анхаарч үзэх нь зүйтэй юм.
3. ЦАГ ХУГАЦАА ХАЙРАН
Мэргэжилтэй болохын тулд аль хэдийн олон жил зарцуулсан. Одоо та бүгдийг эхнээс нь эхлүүлэх хэрэгтэй болно. Гэвч оюутан цаг ард хоцорсон, ирэх долоо хоногт хийх чухал зүйлс маш их байна. Уг нь олон мэргэжилд ажилд орох ур чадвар эзэмшихийн тулд курсууд төгсөхөд л хангалттай. Курсэд ороод хэдхэн сарын дараа ажил хайж болно. Гэхдээ шинэ мэргэжил эзэмшихийн тулд хэдэн жил зарцуулах шаардлагатай байсан ч энэ хугацааг өөртөө оруулсан хөрөнгө оруулалт гэж үзэх хэрэгтэй.
4. АЖИЛГҮЙДЛИЙН АЙДАС
Мэдээгээр ажилгүйдлийн талаар их ярьдаг. Таван жилийн өмнө ажлаасаа гараад одоог хүртэл шинэ ажил олж чадахгүй байгаа танилын найз хүн болгонд байдаг бололтой. Үнэн хэрэгтээ та танин мэдэхүйн гажуудлаас болж бодит эрсдлийг хэтрүүлж магадгүй юм. Жишээ нь хүмүүс өөрт хамаатай мэдээлэлд л илүү анхаарлаа хандуулдаг. Хэрэв та ажилгүйдлээс айдаг бол ажил мэргэжлийн бүтэлгүйтлийн талаар илүү олж харж, аз жаргалтай түүхийг нь анхаарахгүй алгасах болно. Дэмий хоосон санаа зовохгүй байхын тулд та аль ч сайт руу орж, тухайн мэргэжлийн эрэлт хэр их байгааг өөрөө шалгаарай.
Би 40 насандаа мэргэжлээ солих хэрэгтэй юу?
Үнэндээ энэ асуултын хариултыг нас харгалзахгүйгээр хайх ёстой. Бид долоо хоногт 40 хүртэл цагийг ажил дээрээ зарцуулдаг. Энэ бол маш их цаг хугацаа бөгөөд та 30, 40, 60 насандаа үүнийг ашигтайгаар өнгөрөөхийг хүсч байна уу? Дараах тохиолдолд мэргэжлээ өөрчлөх талаар бодох хэрэгтэй:
-Танд хангалттай мөнгө байхгүй бол. Ерөнхий таны ажилладаг салбарт цалин бага байх үед цалин нэмэх эсвэл өөр компани руу шилжих нь таны санхүүгийн байдлыг сайжруулахгүй.
-Ажил нь хувийн амьдралд сөргөөр нөлөөлдөг бол. Та байнга хоцорч, найз нөхөдтэйгээ уулзах уулзалтаа цуцалж, шөнийн цагаар ч гэсэн хамт ажиллагсдынхаа дуудлагад хариулдаг.
-Зогсонги мэдрэмж төрдөг бол. Та өдөр бүр автоматаар ижил ажлуудыг хийж, боломжийн дээд хязгаарт хүрсэн мэт мэдрэмж төрдөг.
-Ажилдаа дургүй бол. Оффис дээр та таван минут тутамд цагаа хардаг бөгөөд зөвхөн амралтын өдрүүдийн өмнө сэтгэл сэргэдэг.
40 насандаа мэргэжлээ хэрхэн өөрчлөх вэ?
Хэрэв та үйл ажиллагааны тодорхой төлөвлөгөө гаргавал шинэ мэргэжилтэй болоход хялбар байх болно.
1. ЗАХ ЗЭЭЛИЙГ СУДЛАХ
Саяхан зарим сонирхолтой мэргэжлүүд гарч ирэв. Та ахлах сургуулиа төгсөхдөө зорилтот судлаач, дижитал маркетер, тоглоомын дизайнеруудын талаар юу ч сонсоогүй нь ойлгомжтой. Зах зээлийг судлаарай: ямар мэргэжил эрэлт хэрэгцээтэй байгаа, хичнээн сул орон тоо, эхэндээ хэр их мөнгө санал болгож байна гээд. Хэдэн уулзалт эсвэл нээлттэй лекцэнд оч. Энэ нь зөвхөн шинэ мэргэжлийг “турших” төдийгүй ашигтай холбоог олж авах боломжийг олгоно. Нийгмийн сүлжээн дэх сэдэвчилсэн суваг эсвэл бүлгүүдэд бүртгүүлэх. Хэрэв та салбарын мэдээг тогтмол уншвал түүний хэрхэн амьдарч байгааг төсөөлөхөд хялбар байх болно.
2. ӨӨРИЙН УР ЧАДВАР, ХҮСЛЭЭ ҮНЭЛ
Аль хэдийн олж авсан ур чадвар нь ашигтай байх мэргэжлүүдэд анхаарлаа хандуулахыг хичээ. Та нягтлан бодогчоор ажиллаж байсан гэж бодъё. Тиймээс та шалгагчаар дахин сурахыг оролдож болно- тэсвэр тэвчээр, анхаарал, тоонд дуртай байх нь бас тустай байх болно.
Таны одоогийн ажилын юу таныг бухимдуулж байгааг бодоорой. Өглөө есөн цагт оффист ирэхийг тэвчихгүй байна уу? Уян хатан хуваарьтай мэргэжил нь жишээлбэл SMM мэргэжилтэн эсвэл хуулбар зохиогч юм. Зөөлөн ур чадварын талаар бүү мартаарай. Хэрэв та их хүнтэй харьцах дургүй бол багийн төслүүдэд шинэ карьер эхлүүлэх ёсгүй.
3. ХӨГЖЛИЙН ЧИГЛЭЛИЙГ ОЛОХ
Өөрт дутагдаж буй ур чадварын жагсаалтыг гарга. Жишээлбэл олон албан тушаалд англи хэл шаардлагатай тул өнөөдрөөс эхлэн суралцаарай. Курс эсвэл дадлага хайж, мэргэжлээ өөрчлөхөд хэр хугацаа шаардагдахыг тооцоол. Боломжтой бол суралцах хугацаандаа энэ чиглэлээрээ бага цагийн ажил хий. Энэ нь танд шаардлагатай туршлага хуримтлуулах боломжийг олгоно, мөнгө нь ч илүүдэхгүй.
4. ӨӨРИЙНХӨӨ ЦАГИЙН ХУВААРИЙГ ЗОХИЦУУЛ
Ажил, хичээлийг хослуулах нь амаргүй ажил юм. Тэгээд гэр бүлийн асуудлаа нэмбэл маш хэцүү болдог. Хувийн хуваарьдаа хичээлдээ тодорхой цаг гаргаж, энэ нь таны хувьд ямар чухал болохыг хайртай хүмүүстээ тайлбарла. Хичээлийн өдрүүдэд зарим ажлыг гэрийхэндээ даалга.
Ачааллыг зөв хуваарилах- шөнийн цагаар материалыг судлах нь өндөр үр дүнд хүргэхгүй. Хэрэв та сургалтын явцад төсөл өгөх шаардлагатай бол эцсийн өдрийг хүртэл хойшлуулж болохгүй. Хойшлуулахгүйн тулд цагийг зөв удирдах аргыг олоорой.
5. CV-ЭЭ ШИНЭЧИЛ
Таны өгөгдөл, боловсрол, ажлын туршлага, нэмэлт ур чадвар- бүх зүйл нэг хуудсанд багтах ёстой. Дашрамд хэлэхэд интернетэд товч намтар бэлтгэхэд туслах олон онлайн загварууд байдаг.
Өмнөх ажлын ямар амжилт нь шинэ ажил олоход тань туслах талаар бодоорой. Та хүний нөөцийн мэргэжилтэн болохыг хүсч байна гэж бодъё. Үйлчлүүлэгчидтэй хэрхэн тохиролцсон эсвэл 300 хүний корпорацын үдэшлэг зохион байгуулснаа бич.
6. АЖИЛ ХАЙЖ ЭХЭЛ
Мөрөөдлийн ажил идэвхтэй хайж байгаагаа олон нийтийн сүлжээгээр хэлээрэй. Тусгай сайтуудыг судлаарай. Хэрэв та тодорхой компанид ажиллахыг мөрөөддөг бол ажилд зуучлагчтай шууд холбоо бариарай. Хэрхэн туслахаа тайлбарлаж, анкетаа илгээнэ үү. Компани нь нээлттэй орон тоо зарлаагүй байж болох ч хэрэгтэй үед таныг санаж магадгүй.
Ярилцлага болгондоо бэлд. Таныг урьсан компанийн талаарх мэдээллийг хайж олоорой. Хариултаа урьдчилан төлөвлө. Нэмж дурдахад ажил олгогчоос та өөрөө “байцаалт” хийж болно. Жишээлбэл цалингийн хүрээ, ажилчдын гүйцэтгэлийг үнэлэх тогтолцооны талаар асуух нь зүйтэй.
Эх сурвалж: www.polit.mn
