Орчин үед шинжлэх ухаан, технологи хөгжиж өөрийн хүүхдийн хүйсийг эхийн хэвлийд байхад нь мэдэх, ямар байрлалтай байгааг харах бүрэн боломжтой болсон.
Эрэгтэй, эмэгтэй хүүхдүүд хоорондоо нэлээд ялгаатай. Эмэгтэй хүүхдийн их тархины санаа зовох хэсэг нь эрэгтэй хүүхдийнхээс том бөгөөд, тэдний сонсгол, үнэрлэх чадвар илүү байдаг. Тэд хэлд хурдан орох, хөгжмийн сонсгол нь хурдан хөгжих, эв дүй, уян хатан, юмыг хурдан сурдаг. Иймээс охид орчиндоо хурдан дасах чадвартай бөгөөд аливаа ажилд үргэлж манлайлж байдаг, аав ээжийн хамгийн хайртай энхрийхэн нь билээ.
Харин эрэгтэй хүүхдийн уураг тархи эмэгтэй хүүхдийнхээс том, хүнд байдаг. Тэд хүч чадалтай, математикт охидоос илүү, хөдөлгөөн ихтэй, харааны чиг баримжаа сайн боловч, хэл ярианы хөгжил бага насандаа дутуу байх тал бий. Эрэгтэй хүүхдийн тархины зүүн тал илүү ажилладаг байхад, эмэгтэй хүүхдийнх хоёулаа ажиллах жишээтэй. Иймээс охидын бага насандаа сурч байгаа зүйл, биеэ даах чадвар хөвгүүдээс илүү бөгөөд томрох тусам ялгаа нь аажимдаа арилдаг.
Эцэг, эхчүүд хүүхдийнхээ энэхүү ялгааг мэдэхгүйгээс эрэгтэй хүүхдийг эмэгтэй хүүхэдтэй шууд харьцуулан, хөвгүүдийн сул дорой байдлыг хоцронги байгаа мэтээр ойлгон, тэднийг хөгжүүлэх талаар үл анхаарах, урсгалаар сургах, эсвэл дэндүү их шаардсанаас хүүхдээ залхаах байдалд оруулдаг. Иймээс эрэгтэй хүүхдийн бие даах чадвар сулрах, гөжих, нөөц бололцоо, чадварыг нь бүрэн ашиглахгүй өнгөрч байна. Зарим эцэг эхчүүд эрэгтэй хүүхдийг дэндүү их албадах байдал харагдаж. бүх хөдөлгөөн, үг хэллэгийг нь “болохгүй” гэсэн хязгаарлаж, хувь хүүхдийн бусдаас ялгарах, өөрийгөө бүрэн дүүрэн илэрхийлэх тэмүүллийг багасгаж, эсвэл бүр устгаж байж болзошгүй. Тиймээс эрэгтэй хүүхэд гэр орон, сургууль орчиндоо хүлэгдмэл, удаан, хүний гарыг харсан, бэлэнчлэх сэтгэлгээтэй болдог. Хөвгүүд тэрхүү хүлэгдмэл байдлаасаа гарахаар хэт хөөрүү, ууртай ширүүн болох зэргээр өөртөө хяналт муутай болдог.
1960-1970 аад оны үед дунд сургууль төгсөж байсан хүүхдүүдийн ихэнх нь эрэгтэй, харин цөөхөн эмэгтэйчүүд төгсдөг байлаа. Тэр үед хөвгүүд мэдлэг чадвараар өрсөлддөг байсны зэрэгцээ, инженер, техник зэрэг бүтээн байгуулалтын хамгийн хатуу, хүнд мэргэжлийг эрчүүд сонгон авч улс орондоо хувь нэмэр оруулж ирсэн. Иймээс эцэг эхчүүд охин хүүхдэдээ илүү анхааран “Охиноо л сургууль, соёл төгсгөвөл боллоо, ямар ч эрийн гарт очих билээ” хэмээн илүүд үзэж ирснээс охид маань сайхан мэргэжилтэй, өсөж өндийн хүмүүжих болсон нь сайн хэрэг юм. Гэвч хөвгүүдийг “Эр хүн алзахгүй, жолооч ч бай, ачигч ч бай хийгээд амьдарч чадна. Эр хүн хээгүй нь дээр” гэх зэрэг явуур муутай үг хэллэг айлаас айлд дамжин ирж, нэгэн үе хөвгүүдэд хайхрамж муутай хандаж ирснээс хэчнээн ч эрэгтэй хүүхдийн хувь заяа төөрөн, сайн сайхан чанар, авьяас чадвар, хүч чадлыг нь бүрхэгдүүлэн үгүй хийв дээ.
Монголчууд эрт дээр үеэс “Амны билгээс ашдын билэг” гэдэг шүү дээ! Энэ мэт ялимгүй байдлаас өнөөдөр эрэгтэйчүүд эмэгтэйчүүдийн хооронд боловсрол, соёлын нэлээд ялгаа гарч ирсний улмаас хоорондоо таарч тохирохгүй зөрчил гаран гэр бүл тогтворгүй болох, өрх гэр толгойлсон эмэгтэйчүүд олшрох, охид бүсгүйчүүдээ харийн хүнд алдах, хагас өнчин хүүхдүүд олшрох зэрэг асуудал нийгмийн анхаарал татах болсон.
Одоо үед ялангуяа эрэгтэй хүүхдийн нөөцийг ашиглан, авъяасыг илүү хөгжүүлмээр болжээ. Эрэгтэй хүүхэд бол хожмын цагт өрх гэрээ толгойлох, улс орныг удирдах, нийгмийн бүтээн байгуулалт, хатуу ширүүн үйл, гал ус, цэрэг дайнд амь насаа үл хайрлан эх орныхоо төлөө хамгийн түрүүнд явдаг билээ. Гэвч эрэгтэй хүүхдийг хаа хаанаа бага анхаарч байна. Жишээ нь Цэцэрлэг, сургуульд дуу, хөгжим, янз бүрийн тоглолт болоход голдуу охид оролцон, ганц нэгхэн хөвгүүд байх бөгөөд, бусад нь идэвх муутай ард нь үлддэг. Эрэгтэй хүүхдийн хувьд хэл ярианы хөгжил сул байж болох боловч анхнаас нь эхлэн аливаа тоглолтын ард хоцруулснаар тэднийг хүний өмнө дуу, шүдэг хэлүүлж сургах, нүүр хагаруулах үйл ажиллагаанд сул сургаж байгаа нь цаашдын хөгжилд нь муугаар нөлөөлж ирсэн.
Эрэгтэй хүүхдийн идэвх суларснаар уйдах, үймүүлэн сахилгагүйтах, охидоос илүү гэдгээ харуулах эрмэлзэл төрөн, бяр чадал, хүчээр дарамтлах, шоглох зэрэг байдал үүсч, бие биедээ дургүйцэх хандлага гардаг. Намайг сургуульд ажиллаж байхад орос багш нар ихэвчлэн “Мальчики, мальчики” гэх бөгөөд аливаа үйл ажиллагаанд тэднийг түрүүнд нь оруулан, дараагаар нь охидыг оролцуулдаг байлаа. Энэ нь охидыг хөвгүүдээс дорд үзэж байгаа хэрэг биш л дээ, харин хөвгүүдийг юуны өмнө гаргаж тэдний идэвхийг өрнүүлж байгаа арга билээ. Аливаа үйл ажиллагаанд хөвгүүдийг татан оролцуулахад тэд бага хугацаанд их зүйлийг амжуулж сурдаг бөгөөд, хийж гүйцэтгэж байгаа ажил үүрэг нь чанар сайтай, алсын хараатай болдог сайн талтай.
Эрэгтэй хүүхдийг эхийг нь их хайрлуулж өсгөхөд, хожмын цагт эхнэрээ, бусад эмэгтэйчүүдийг ч ээж шигээ нэгэн адил хүндлэн хайрлаж сурдаг байна. Мөн аав нь эхийг нь хэрхэн хайрлаж хүндэлнэ, өсвөр насандаа тэрхүү хүмүүжлийг өвлөн авдаг. Эрэгтэй хүүхэд физиологийн шинж чанараараа эмэгтэй хүүхдээс ч эмзэг байдаг. Иймд эрэпэй хүүхдийг эмэгтэй хүүхдийн нэгэн адил хайрлан хамгаалж, зөв өсгөж хүмүүжүүлэх, мэдлэг чадвар олгох, амьдралд бэлтгэх асуудал айл бүрийн эрхэм зорилго байх ёстой.
/Гоомарал/
