Надтай хамт ажилладаг Цэрэн хэмээх эр эхнэрийнхээ хажуугаар нэг хүүхэнтэй явалддаг гэдгийг би сайн мэддэг байв. Түүний нууц амрагийн явдал нэлээн эртнээс эхэлсэн болохыг ч гадарладаг байлаа. Цэрэн өглөө ажил дээрээ ирж сууж байгаад өдөр цайны цагийн үеэр нууц амрагийнх руугаа явах юм уу заримдаа нууц амрагийндаа хоночихоод өглөө нь ирнэ. Эхнэр нь харин түүнийг ингэж самуураад явааг мэддэггүй юм шиг л жигтэйхэн сайхан зантай хүн “Хайр аа хань аа” хэмээн наалинхайтаж явдаг байлаа.
Тиймээс би нэг өдөр Цэрэнтэй зориуд нэг ,шил архи хувааж уунгаа “Чи нээрээ сүйхээтэй эр ? шүү, Эхнэртээ мэдэгдэхгүй яаж яваад байдаг юм бэ? Мань мэт бол тав ч алхахгүй гардуулаад төмсөгөө суга татуулах байх даа” гэж хэлбэл Цэрэн хүд хүд инээж “Миний эхнэр бүгдийг нь мэднэ. Би аль эрт мэдэгддэгээ мэдэгдчихсэн хүн” гэдэг юм байна. Би зөрүүлэн “Тэгээд яадаг ч үгүй хэрэг үү? Хэрүүл уруул ч хийдэггүй юм уу?” гэж асуувал мань эр “Үгүй чиш. Өөрөө санал санаачилга гаргаж нууц амрагтай болгосон хүн юу гэж уурлах юм бэ” гээд хэрхэн нууц амрагтай болсон тухайгаа хуучилсан юм.
Тэрбээр тамхи асаан таашаалтайгаар сороод “Зах зээлийн эхэн үед мань мэт сургууль төгсөөд л ажилгүйчүүдийн фронт руу маршилж байлаа. Гар хоосон, ганзага сул залуучууд яаж амьдрах эвээ олохгүй их л зовж байсан даа. Би харин сайхан хоолойтой, сэргэлэн бүсгүйг эхнэр болгож авсны хүчинд богинохон хугацаанд подхийсэн амьдралтай болсон хүн. Миний эхнэр намайг олон юмаар эрхлүүлж жаргааж байгаа хүн дээ. Тэр үед би эхнэрийнхээ хамт гэр бүлийн урлагийн тоглолт хийн хөдөөгийн аймаг, сумдаар тойрдог, орлого ч сайн олдог байлаа. Эхнэр маань хангинатал дуулаад л, би цангинатал хөгжимдөөд л, хажуугаар нь нийтийн бүжиг зохион байгуулаад л явж өгдөг байлаа.
Тэр үед улс нийгэм бүхэлдээ хямраад урлагийн тоглолттой манатай болчихсон байлаа шүү дээ. Нэг удаа Булган аймгийн төвд тоглолт хийж байгаад арван жилд нэг ангид хамт сурч байсан, бас болоогүй анхны хайрын романс эгшиглүүлж явсан Ундармаатайгаа таардаг юм байна. Ундармаа багшийн сургуульд яваад л сураг тасарсан боловч сургуулиа төгсөөд аавынхаа төрсөн нутагт ажиллаж амьдрахаар ирээд тэр чигтээ суурьшсан байв. Сургууль төгсч ирээд нэг хүнтэй суусан ч тэр нь өвчнөөр нас барж ганц хүүтэйгээ үлдсэн байсан юм. Тоглолтын дараа Ундармаа эхнэр бид хоёрыг гэртээ урилаа. Гэхдээ эхнэрээс маань санаа зовсон уу нэг л биеэ барьсан байдалтай юм хум ч ярихгүй суугаад байв. Эхнэр маань ч үүнийг анзаарч “Хэдүүлээ нас биед хүрсэн хүмүүс байна даа нэрлэхээд яахав” гэсээр цүнхнээсээ хоёр шил архи гаргаж ирсэнээр харин яриа хөөрөө задгайрч сайхан уур амьсгал бүрэлдэж билээ.
Тэр үед архи их ховор байсан ч эхнэр бид хоёрыг тоглолт хийж явах үед хүмүүс баярлаж талархсанаа илэрхийлж архи өгөх явдал элбэг байсан юм. Тиймээс эхнэрийн цүнхэнд байнга нэгээс хоёр шил архи явдаг байлаа. Уух гэж авч явж байгаа юм биш л дээ. Уул усанд өргөх, зарим нэг сумын дарга, улаан булангийн эрхлэгч энэ тэрд тал засан бэлэглэх гэж л тэр. Эхний шил архи дундаа орох үед бид гурав сүрхий халж, Ундармаа бид хоёр ам амандаа арван жилийн хөгтэй явдлуудаа ярин бөөн инээд наадам болж суусан бөгөөд харин ийнхүү ярих тусам Ундармаагийн араас сэтгэл алдарч явсан үе минь санагдаж “Эхнэрээ дагуулж ирдэггүй байж” гэсэн бодол хүртэл төрж эхэлсэн юм. Энэ муухай бодлыг минь хүн мэдчих вий гэж бодож юун түрүүн Ундармаа руу харвал харин түүний сэтгэлд ч гэсэн хуучны явдал дурсагдаж байгаа шинжтэй над руу учиртай гэгч хараад уртаар санаа алддаг юм даа.
Эхнэр минь байхгүй л бол бид хоёр ядах юмгүй эв зүйгээ олоод эр эмийн явдал үүсгэж болох юм шиг санагдаад явчихалгүй яахав. Тэглээ гээд эхнэрээ хөөж явуулаад Ундармаатай үлдэлтэй биш. Яадаг юм билээ гэж бодож байснаа тэр даруй нэг арга сүвэгчлээд хоёр дахь архины бөглөөг мулт татах үедээ “Бүсгүйчүүд минь одоо хамаа намаагүй уухгүй. Би ч яахав. Эмэгтэй хүмүүс ингэж хамаагүй уухаар бие чинь дийлэхгүй. Одоо гурвуулаа хуруудаж ууна” гэсэн санал гаргав. Эхнэр маань угаасаа хуруу гаргахдаа муу, ямар ч тохиолдолд би дандаа ялдаг болохоор амьхандаа ийм аргаар эхнэрээ түрүүлж согтоох гэсэн хэрэг. Хоёр хүүхэн ч дуртай зөвшөөрөв. Ингээд би тэр хоёртой ээлжлэн хуруудаж Ундармаатай өгөө аваатай үзэж, харин эхнэрээ дараалан хожиж архи өгсөөр ядах юмгүй унагааж авлаа. Архины аагинд цохиулсан эхнэр маань сүхээр цохьсон ч босч ирэхээргүй нам болсон хойно гэрийн баруун талын орон дээр эвтэйхэн тавьчихав. Тэгээд Ундармаатай энэ тэрийг ярин архиа дуусгаад унтахаар боллоо. Хэдийгээр дотроо Ундармааг бушуухан тэврээд авмаар байсан ч эрхбиш эхнэртэйгээ яваа хүн болохоор санаа зовоод эхнэрийнхээ хажуугаар хэвтэв.
Гэвч удаан тэвчиж чадсангүй. Аяархан өндийж харанхуйд тэмтчиж явсаар Ундармаагийн ор луу очоод бүлээхэн гарыг нь атгаад авсан юм. Тэгтэл Ундармаа үүнийг л хүлээж байсан мэт цааш хэвтэн зай гаргаад “Ороод ир л дээ” гэж шивэгнэх нь тэр. Хэн хэний маань сэрэл тачаал дээд цэгтээ хүрсэн байсан учраас удаан сунжирсан оршил энэ тэр ч хийлгүй дээгүүрээ уруулаа холбож, доогуураа ум хумыг учруулаад авч билээ. Гэхдээ эхнэр минь хажууханд унтаж байсан болохоор би аль болох чимээ гаргахгүйг хичээн зөөлнөөр нудран бүлж байлаа. Хориод хором ингэж хөдөлсөөр дур тавиад бие сулрахад Ундармаа цээжээр минь тэврээд дээрээсээ буулгасангүй. Тэр ч бүү хэл эрхтэнийг минь умдагнаасаа гаргалгүй хоёр тийш нахилзан хөдөлсөөр байсан юм. Тэгтэл ч эрхтэн минь Ундармаагийн час халуун тачаангуй умдагийг хүсэмжлэх мэт чим чим ирвэгнэсээр чинээндээ тултал хөвчрөн босоод байж ядан гулилзаад ирэв.
Энэ удаа би ямар эр болохоо харуулахаар шийдэж, Ундармааг ёстой цохих шиг болсон доо. Орны пүрш тасралтгүй хяхатнан гэр дотор унтаж байгаа эхнэрт маань байтугай хашааны гадаа явж байгаа хүнд сонсогдохоор байсан ч би тоолгүй балбах шиг л болж байлаа. Миний цохилт Ундармаад их л сайхан санагдаж байгаа бололтой хоёр гараараа орны толгойноос тас зуурч, хоёр хөлөө дэлгэн алцайлгаад үе үе эхэр татаж ирээд л урамтай гэгч тосгуулан хөдөлж байсан юм. Тэр шөнө би Ундармаагийн умдагнаас эрхтэнээ сугалаагүй хоносон гэхэд болно. Өглөө үүр цайхаас арай өмнөхөн эхнэр минь сэрж ядан зөөлөн яраглаж байхад миний эрхтэн Ундармаагийн умдаг дотор шал палхийлгэн холхиж байсан гээд бод. Эхнэрээ бүрэн сэрэхээс өмнө өвөрт нь орох гэж яарсан би хэд хүчтэй бүлээд дур тавихад хөнжил дүүрэн заар үнэртэж, Ундармаа таашаалтайгаар амаа ангалзуулан хэвтэж байж билээ.
Өглөө нь Ундармаа эхнэрийн минь царайг харах гэж их л зовж байх шиг санагдаж байлаа. Эхнэр маань шөнийн явдлыг огт мэдээгүй юм шиг л инээж суусан боловч үгүй байсан юм даа. Гэр лүүгээ буцаж явах замд гэнэтхэн “Би Ундармааг ойлгож байна. Нөхөргүй хүүхний зовлон хэцүү л байдаг байх. Гэхдээ чи энэнээс хойш Ундармаатай уулзахаар болбол надад хэлж байна шүү. Бас Ундармаагаас өөр хүүхэн шуухантай орооцолдохгүй шүү. Би та хоёрыг чөлөөтэй байг гэж бодоод зориуд чамд хожигдож согтсон дүр үзүүлсэн юм” гэж хэлж билээ. Ингэж л би нууц амраггай болсон хүн. Ундармаа эхлээд “Чиний эхнэр үнэхээр уужим дотортой ухаалаг хүн. Тийм сайхан хүнийг доромжилж байдаг чи бид хоёр ч нүгэлтэй хүмүүс юм даа” гэдэг байлаа.
Сүүлдээ ч юм хэлэхээ больсон доо. Одоо бол яг л миний эхнэр шиг “Тэгмээр байна, ингэмээр байна. Эхлээд эхнэртэйгээ яриад үз, юу гэх нь вэ” гээд л явж байдаг болсон. Ундармаа бид хоёр ор хөнжилд ямар гал халуун байдгийг эхнэр маань сайн мэддэг болохоор сэтгэл санаа тавгүй үед “Чи цаадах дээрээ очих юм уу?” гэж асуудаг гээд л бод” хэмээн жишим ч үгүй ярьж билээ. Хүмүүс хоёр хүүхний дунд яваа эр хүнийг бариу гутал өмсөөд шаналж яваа хүнтэй адилтган “Хоёр эхнэртэй юм болов уу, гутал нь хавчаа юм болов уу” гэж ярьдаг ч надтай хамт ажилладаг Цэрэнгийн хувьд бол тийм юм огт байхгүй хачин жаргалтай хүн маадайж явдаг юм. Түүнийг хараад аятайхан нууц амрагтай болчихоод эхнэртээ эвтэйхэн хэлж ойлгуулчихаад ингээд явж байх аз завшаан байхгүй байгаа гэж бодогдох үе ч зөндөө.
Ноцтой мэдээ
