Та хоёрын харьцаа хуримын ордноос гурван алхмын зайд гацчихаад байна уу? Тэр залуу чамд хайртай ч гэсэн гэр бүлээ батлуулахаас айгаад байгаа хэрэг үү? Тэгвэл хайртай залуудаа энэ өгүүллийг уншуул. Тэр чинь гэр бүлтэй болох нь хэнд ашигтай, хэн нь хэнийгээ ятгах хэрэгтэйг ойлгох болно. Бүсгүй минь чамд гэрлэх хэрэг байгаа юм уу? Ямартаа ч гэсэн гэрлэх 11 чухал шалтгаан байдаг байна.
Зураг дээр дарж томоор үзэх боломжтой
Нэгдүгээр шалтгаан – Ахуйн тааламжтай нөхцөл
Бид эмэгтэйчүүдийн тэгш эрхийн тухай хичнээн ч ярьсан баримт бол баримтаараа л үлддэг. Хуримын дараа эрчүүд эхнэртэй болдог бол харин хүүхнүүд ажилтай болдог байна. Хүүхнүүд ажил дээрээ ч, гэртээ ч хамаагүй илүү хөдөлмөрлөдөг болохыг социологийн судалгаа харуулсан байна. Оросын томоохон хотуудад эхнэр нь гэрийн ажилд ойролцоогоор 6 цаг зарцуулдаг бол нөхөр нь 40 минут зарцуулдаг байна.
Тухайлбал миний нөхрийг авч үзье л дээ. Тэр ажлаасаа нилээд орой ирээд, өглөө эрт ажилдаа явдаг. Би бол үндсэндээ гэртээ компьютер дээрээ ажлаа хийдэг. Гэрийн ажлаа хэн хийпэг вэ? Ойлгомжтой биз дээ.
Эхнэртэй байх аятайхан шүү дээ. Эр хүн яагаад гэрлэдэг юм бэ? гэсэн
асуултанд “Анаран бугуйвч” киноны баатар Аносов: – нэгд, гоонь эрийн амьдралаас, залхаад, гэр орны эмх замбараагүй байдал, гуанзны хоол, хиртэй хувцас, тамхины иш, уранхай дотуур хувцас, өр шир, увайгүй найз нөхдөөсөө гэх мэтчилэнгээс болж гэрлэдэг” гэж хариулсан байна. Тэнд бас “хоёрт” гэсэн хариулт ч байсан байх. За тэр ч яахав. Тэртээ тэргүй бүх юм ойлгомжтой…
Зураг дээр дарж томоор үзэх боломжтой
Хоёрдугаар шалтгаан – Эрүүл мэнд
Гэр бүлийн амьдрал эрчүүдэд ашигтай байдаг нь илт. Гэр бүлтэй эрчүүд гоонь эрчүүдийг бодвол хоёр дахин бага, гэр бүлээсээ салсан эрчүүдийг бодвол гурав дахин бага өвддөг байна. Гоонь эрчүүд уушигны үрэвсэл, артрит, чихрийн шижин, цусны даралт ихдэх, цөсний чулуутай болох нь их байдаг бөгөөд, түүнчлэн эхнэртэй эрчүүдийг бодвол зүрх судасны өвнөөр өвчлөх эрсдэл 50%-иар илүү байдаг байна. Нас ахих тусам гоонь эрчүүдийн сэтгэл санаа нь уруй дорой болдог бол эхнэртэй эрчүүдийн сэтгэл санаа залуу насныхтайгаа адилхан байдаг гэнэ.
Нөхөртэй хүүхнүүдийн хувьд бүх юм эсрэгээр нь байдаг байна. Тэд нөхөргүй найз бүсгүйчүүлээ бодвол гурав дахин их сэтгэл санааны хямралд ордог бөгөөд тэднээс 10-15 жилээр бага насалдаг байна. Тэгэхээр гэр бүл нь бүсгүйчүүлийн сэтгэл санааны хямралд орох хандлагыг нэмэгдүүлэхээс гадна тэдний (өөрөөр хэлбэл бидний) амьдрах хугацааг бодитоор багасгадаг байна. Харин эрчүүдийн хувьд насыг нь уртасгадаг байна. Бидний ачаар биш гэж үү? “Би гэр бүлд итгэдэггүй. Гэр бүл гэдэг эрчүүдийн хувьд сайхан байдаг бол бүсгүйчүүлийн хувьд түнэр харанхуй л гэсэн үг” гэж хэлсэн “Иствикийн шулмууд” киноны чөтгөрийн араас хашгирах цаг болсон юм биш үү?
Зураг дээр дарж томоор үзэх боломжтой
Гуравдугаар шалтгаан –Нийгэмд эзлэх байр суурь
Гэр бүлтэй болсноороо эр хүний нийгэмд эзлэх байр суурь өөрчлөгддөг. Эхнэртэй хүн өөрийн эрхгүй илүү хүчтэй, хариуцлагатай болох шаардлагатай болдог. Иймээс ихэнх эрчүүдийн хувьд, ялангуяа миний нөхрийн хувьд гэр бүл гэдэг нь амьдралд байр сууриа олох тэмцэлд нь тодорхой түлхэц болдог юм. Түүнээс гадна өнөөдөр гэр бүлтэй эрчүүдэд албан тушаал ахихад хялбар байдаг. Томоохон ажил олгогчид эхнэртэй хүнийг эрхэмлэдэг бөгөөд түүнийг илүү найдвартай гэж үздэг байна. Ер нь эхнэртэй эрчүүдэд илүү сайн ханддаг байна.
Зураг дээр дарж томоор үзэх боломжтой
Дөрөвдүгээр шалтгаан – Ар тал
Ар тал гэсэн ойлголтонд хооллох, хувцаслах болон ариун цэвэр багтдаг. Над руу мөөгтэй пицца идэхийг мөрөөдсөн ядарч туйлдсан дайчин ирдэг. Цэвэр цамц олдохгүй болохоороо, эсхүл зангиагаа зангидаж чадахгүй болохоороо над руу ирдэг. Гараа зүсчихээд “Туслаарай, туслаарай, бид намайг алдлаа шүү” гэж хашгирсаар яаран ирдэг.
Бүхнийг фронтын төлөө, бүхнийг ялалтын төлөө гэдгийг би ойлгодог л доо. Би түүний шархыг нь боон, амттай эрүүл хүнсээр хооллон, дотуур хувцсыг нь угааж индүүдэн, угаалтуураа цэвэрлэн, шалаа угааж, товчийг нь хадан, тоосоо арчин, телевизийн программтай сонин өгч, албаны нохойг нь салхилуулдаг. Хамгийн гол нь “өчигдөр даргыгаа шоглон зурж байхыг тэр харчихсан… Тэнгэр минь! Одоо яанаа!…” гээд тэргүүн шугаман дээр дайчны минь дэргэдүүр сум исгэрч байхад би л түүнийгээ тайвшруулдаг.
Зураг дээр дарж томоор үзэх боломжтой
Тавдугаар шалтгаан – Энхрий үг …
…мууранд ч тааламжтай байдаг. Эрчүүдийн тухай яриад ч яахав? Рэмбо ч гэсэн арваад дайсантай тулалдчихаад, гэртээ ирэн, зэвсгээ өрөөний булан руу шидчихээд, гэрийн шаахайгаа өмсөөд халамжтай нөхөр болж хувирдаг.
“Нархан минь, чи дахиад л гэртээ ажлаа хийхээр авчраа юу гэж үглэнгээ би хайртынхаа гараас цүнхийг нь авдаг. “Дарга шахаад байнаа…” –“Нааш ир, хонгор минь, би л чамайгаа хайрлахаас…”
Дан эрчүүдийн дунд ажилладаг түүнийг ажил дээр нь хэн нэгэн “хонгор минь” гэж хэлнэ гэж үү? “Хайрлан өхөөрдөхийг мэдэхгүй хөгшин дайчид юу ойлгох юм бэ? “Хонгор минь, чи бэлэн үү? гэж тэд түүний чихэнд шивэгнэх гэж үү? Хэзээ ч үгүй. Тийм учраас л тэр над руу, эхнэр рүүгээ яаран ирдэг юм. Харин би түүнийг энхрийлэн, илж таалан, хамрыг нь үнсдэг. Түүнийгээ ямар царайлаг, зоригтой, хосгүй гайхамшигтай болохыг хэлдэг. Энэ ч бараг үнэн…
Миний мариалаг, ядарсан бүжинхэн энхрийлүүлэн, дулаацаад мөрийг минь дэрлэн унтаад өгдөг. Тэгээд ширэнгэн ойд хараал идсэн вьетконгчуудаас зугтаж зүүдлэн хөл гараа савчуулна.
Зураг дээр дарж томоор үзэх боломжтой
Зургадугаар шалтгаан – Аяга ус
Миний эрдэнэс ханиад хүрч, шүд нь өвдөх, эсхүл цусан суулга тусахад хэн орных нь дэргэд сульдсан гарыг нь барьж суух юм? Хэн түүний духны хөлсийг арчин, уух юм өгөх юм? Хэн түүнийг асрах юм? Хоршооллын гараашийн найзууд нь уу? Ёстой үгүй байлгүй. Сүүлчийн хоромд эрчүүдийн дэргэд үнэнч хайртай бүсгүй нь байх ёстой. Би, зөвхөн би л түүнийхээ хөрч буй уруулыг нь үнсэн, цээжийг нь дэрлээд түүнийг хоромхон зуур сэргээх “Амь амьдрал минь, намайгаа битгий орхиоч дээ. Өнөөдөр хөл бөмбөгийн тэмцээнтэй шүү дээ…” гэж шивэгнэдэг.
Зураг дээр дарж томоор үзэх боломжтой
Долдугаар шалтгаан – Харилцан ойлголцох
– Хайрт минь, чи дахиад л өрөөндөө гуталтайгаа ороод ирлээ!
– Хонгор минь, чи ойлго л доо….
А. Би түлхүүрээ (техникийн паспортаа, хэтэвчээ, асаагуураа, өмдөө, чамайг үнсэхээ) мартчихаж;
Б. Миний гутал цэвэрхэн, чи өчигдөр цэвэрлэсэн шүү дээ.
В. Би дахиж ингэхгүй ээ.
– Хайрт минь, байрандаа засвар хийх хэрэгтэй байна.
– Чи ойлгож байгаа…
А. Өвөл засвар хийхэд нэг их тохиромжтой улирал ч биш дээ;
Б. Хаврын ядаргаанд орсон надаар чи ханын цаас наалгах гээ юу?
В. Хэн зуны халуунд засвар хийж байсан юм?
– Хуушуур хаана байгаа юм?
– Чи ойлго л доо…
А. Би эх орныхоо хувь заяаны тухай бодож байна.
Б. Чи өөрөө л хоолны дэглэм барилаа гэж хэлсэн биз дээ.
В. Надад хоол өгөх чамд харамсалтай байна гэж үү?
Энэ бүх хувилбарт хариу хэлэх үг надад алга. Тэрний эцэг, өвөө нь, элэнц өвөө нь гэртээ гуталтайгаа явж, “засвар” гэсэн үг сонсоод татвалзан, тэнгисийн давалгааны чимээн дор сав дүүрэн байцаатай хуушуур иддэг байсныг ойлгож байгаа учраас эрдэнэ болсон хайрт минь хэдэн зуунаар уламжилж ирсэн уламжлалаа яаж өөрчлөх юм?
“Дашрамд хэлэхэд, хайрт минь, би чамайг ажил руу чинь хүргэж өгч чадахгүй нь. Ойлгож байна уу…” Ойлгож байнаа. Манай метро хорвоо дээр хамгийн сайхан нь юм чинь.
Зураг дээр дарж томоор үзэх боломжтой
Наймдугаар шалтгаан – Хоёрдугаар сарын урт үдшүүд
Хэрвээ би байхгүй бол хоёрдугаар сарын 14-нд тэр хэнд бага зэрэг хөлдсөн сарнай, луувангийн өнгөтэй уруулын будаг бэлэглэх юм? Эргэн тойрон хайр сэтгэлтэй хосууд бужигналдан, оргилуун дарс гол шиг урсаж байхад, харин тэр л гоонь эрийн эл хуль байрандаа орь ганцаараа сууж байх байсан…
Удахгүй цэргийн баяр болно. Орь ганцаараа түүнд хэн сахлын хөөс, сүрчиг бэлэглэх юм? Хэн түүнд баяр хүргэсэн ил захидал өгөх юм? Хоёрдугаар сараа гэж! Харин гуравдугаар сарын 8-нд яахав? Тавдугаар сарын нэгэнд гэр бүлүүд нийлэн хотоос гадагш явах болохоор яахав?
Гэвч аз жаргалтай байх боломжтой, ойрхон ч байгаа. Та эхнэртэй бол, тэгээд сарнай, гамба цэцэг, далайн эрэгт амрах эрхийн бичиг, шинэ жилээр сүрчиг гээд л бусад хүмүүстэй л адилхан үргэлж ажилтай бай!
Зураг дээр дарж томоор үзэх боломжтой
Есдүгээр шалтгаан – Давуу тал
Хайртыгаа шургуулгатай шүүгээ зайлуулан өөр газар тавингуут –Чи минь ёстой Геракл шүү. Чамгүй би яах байсан болоо! гэж би дуу алддаг.
Дараа нь би аятайхан байрлуулах гэж энэ шүүгээг дахин арван удаа байрыг нь солих байсан ч энэ бол чухал биш. Гол нь нөхөр маань өөрийгөө эр хүн гэдгийг мэдрэх ёстой. Түүнд булчин шөрмөс, эр чадлаараа гайхуулдаг хүн байх ёстой.
Шөнө аадар бороо орохоор тэр намайг байнга л сэрээдэг:
-Ямар айхтар аянга дуугарч байнаа?
-Тиймээ, гэж намайг нойрмоглон дуугарахад
-Тэнэгхэн минь, битгий ай, би дэргэд чинь байна. Огтхон ч айх хэрэггүй. Зүгээр гэж хэлээд хөнжилдөө шурган, цахилгаан цахих тоолонд цочин давхийнэ.
Би зоригтой нөхрийнхөө шуухитнах, тэнгэр нижигнэтэл дуугарах чимээн дор унтаад л өгнө. Харин тэрээр өглөө нь “Эхнэр маань тэнгэр дуугарахаас үхтлээ айдаг юм. Би тайвшруулсаар унтаж чадсангүй…” гэж найзууддаа хэлэхээр гүйдэг.
Улс төрийн тухай ярихаар нь би түүнд магтаалын үг хайрладаггүй.
Эдийн засгийн шинэ үе шатанд хүрэхийн тулд бид хатуу либерал бодлого явуулах ёстойг чи ойлгож байна уу? гэж тэр зүтгэнэ.
– Тиймээ, хайрт минь, чи суут ухаантан, Рузвельт л гэсэн үг. Чамд нэг юм хэлчихье. Чи оймсныхоо өсгийг дээш нь харуулаад өмсчихөж.
– Намайг цонх угаах юм уу, эсхүл загас цэвэрлэж байхад миний Аугаа багш үргэлж дэргэд минь байдаг. Хэрвээ түүний ухаалаг заавар байгаагүй бол би бүгдийг зөв хийж чадах байсан гэж үү?
Хайрт минь намайг хорвоогийн хамгийн шилдэг харилцан ярилцагч гэж үздэг. Яагаад гээч? Яагаад гэвэл би дандаа түүнд буулт хийдэг учраас тэр. Нөхөр маань 24 цагийн турш өөрийнхөө ухаалаг, зоригтой, туршлагатайг надтай хамт байхдаа л мэдэрдэг. Эр хүний төрөлхийн зөн билэг бол өөрийнхөө бүхнээс хурдан, өндөр, хүчтэйгээ нотлох явдал. Тэгээд нотлог л доо! Надад татгалзах юм алга.
Зураг дээр дарж томоор үзэх боломжтой
Аравдугаар шалтгаан – Тэр хайчих юм?
Энэ ч үнэн шүү! Түүний эр хүн болохыг чи насан туршаа хүлээхгүй юм байгаа биз дээ…Тэр сүйт хархүү болохын оронд чиний хуриман дээр гэрч болох хүндтэй үүрэг хүлээсэн найзтайгаа байраа солихыг хүсэхгүй байлгүй дээ?
Зураг дээр дарж томоор үзэх боломжтой
Арваннэгдүгээр шалтгаан –Аз жаргал
“Хүүхнүүд аль болохоор хурдан гэрлэхийг хүсдэг бол эрчүүд аль болохоор гэрлэхгүйн төлөө тэмцдэг” гэж Бернард Шоу баталсан байна. Ингэхлээр эрчүүд эсхүл ашиг хонжоо харж гэрлэдэг, эсхүл хүүхнүүдэд буулт хийж гэрлэдэг байх нь.
Энэ үзэл үндсэндээ буруу. Эрчүүд хааяа хайр сэтгэлээрээ гэрлэдэг. Тэгээд гэр бүл болсон хойно ч хайрласаар байдаг. Харин эрчүүд дурласан үедээ аз жаргалтай байдаг. Энэ бол миний сүүлчийн, гол шалтгаан. Дурлах ашигтай. Дурлах аятайхан. Харин хоёр биендээ хайртай бол дурлах илүү сайхан.
Би нөхөртөө хайртай. Одоо энэ өгүүллээ бичиж дуусгаад, луувангийн өнгөтэй будгаараа уруулаа будан, цонхны дэргэд суугаад хараад ханашгүй хайртыгаа хүлээх болно. Тэр орж ирээд намайг үнсчихээд, гуталтайгаа галын өрөө рүү орно. Хөргөгчөө онгойлгоод ууттай сүүг шууд л уутнаас нь ууна. Харин би түүнд:
Тэр сэтгэл хангалуунаар сүүгээ уусаар байх болно.
Эрчүүд минь дээ, эрчүүд минь…Бид байхгүй бол та нар яах билээ?
