Санамсаргүй огцом хөдөлгөөн хийсэн, эсвэл толгой хажуу тийш их гилжийх байдлаар гэмтсэн зэрэг тохиолдолд хүзүү аль нэг тийш хазайсан байдлаар хөшдөг. Заримдаа өндөр дэрэн дээр эвгүй байрлалтай унтаад сэрсний дараа хүзүү гоёдох нь цөөнгүй. Эдгээр нь хүзүүний хөдөлгөөнийг зохицуулдаг захын мэдрэлийн ширхэг гэмтсэнтэй холбоотой байдаг. Ингэж гэмтсэн хүмүүс хүзүүнд юм орчихлоо гэж нэрлэдэг ба хүзүүний ясны завсарт ямар нэг зүйл булчин, шүрмэс г.м хавчуулсан мэтээр ойлгодог нь буруу юм. Тэрчлэн уг гилжийлтийг засахын тулд хүзүүгээ хамаагүй хөдөлгөх, мушгих, татах зэргээр эмчлэх оролдлого хийх нь гэмтлийг улам даамжруулах осолтой.
Үнэн хэрэгтээ мэдрэлийн ширхэг татагдаж сунасан, магадгүй тасарсан ч байж болно. Тиймээс аль болох хөдөлгөөнийг хязгаарласан байдалд эмчилгээгээ сонгох нь зүйтэй гэж үздэг. Цөөнгүй тохиолдолд хүзүү гилжийх нь халдварт ханиад томуу, сүрьеэ, бах, заг хүйтэн өвчний хүндрэл байх талтай. Голдуу гэмтлийн дараа хүзүү гилжийдэг нь мэдрэлийн ширхгүүд дагаж байрладаг хүзүү, сээрний яс болон мэдрэлийн ширхгүүдтэй зэрэгцэн байх булчин, зөөлөн эд гэмтсэн үед хуралдсан цус, хавдар мэдрэлийг дарснаас үүдэлтэй байдаг. Тэрчлэн хүзүү, сээр, нурууны яс хоорондын хөдөлгөөн хязгаарлагдах байдлаар гэмтэх, үрэвсэх, нугалам хоорондын мөгөөрс хатуурах, шахагдаж гэмтэх радикулит, остеохондроз, плексит зэрэг өвчнүүдийн үед гэсэн үг, хүнд өвчний улмаас хордлогод орох гэхчилэн цөөнгүй тохиолдолд хүзүү гилжийх нь бий. Хүзүү нь гоёдсон хүнийг гоё хүүхэнд мөргөвөл зүгээр болно гэх дом байдаг нь дээр дурдсан эмгэг өөрчлөлтөөс хамааралтай гоёдсон үед биш, харин толгойгоо огцом эргүүлсний улмаас, эсвэл толгойгоо эвгүй хазайлгаж унтсаны дараа гэхчилэн түр зуурын хөнгөн гилжийлтийг татагдсан булчин, шүрмэсийг сунгаж тэнийлгэх эмийн бус эмчилгээний арга гэж үзэх талтай.
Заримдаа хүйтэн усанд дасгалгүй орох, даарч хөрөх, халуун газраас хөлстэй хэвээрээ салхинд цохиулах үед хүзүүний булчин, мэдрэл татаж болзошгүй байдаг. Харин ямар нэг өвчин, гэмтлээс шалтгаалан гоёдсон бол үндсэн өвчнийг нь оношилж эмчлэхгүй бол эрсдэл дагуулж болзошгүй. Шинж тэмдэг нь андашгүй. Гэнэт хүзүү хөшин аль нэг тал руугаа гилжийх ба хөдөлгөх бүрийд хүчтэй өвдөж, өвдөлт дал мөр, гилжийсэн талын гар руу дамжина. Ханиах, найтаах, дүлэхэд хүртэл өвдөлт нэмэгдэнэ. Хэрвээ ингэж гоёдохын өмнөхөн ханиад, томуу туссан, архаг хууч өвчин сэдэрсэн, хоолой өвдсөн, эсвэл гэмтэл авсан, өндөр дэр дэрлэж унтсан, машин тэргээр явахдаа эвгүй байрлалд зүүрмэглэсэн гэхчилэн шалтгаан хэлж байвал гилжийсэн үндэслэлийг тогтоох боломжтой. Ялангуяа гоёдолт нь гэмтлээс үүдэлтэй байвал хүзүүний хөдөлгөөнийг хязгаарласан чиг тавиад хүзүүний зураг авах хэрэгтэй. Ясанд хугарал илрэхгүй бол чиг тавьсан байрлалд өвчин намдаах, өвдөлт хамгийн их мэдрэгдэж буй газар өвчин намдаах эм бүхий наалт тавих, йодоор тор зурах, гавар түрхэх зэргээр хэсгийн гэх эмчилгээ хийдэг. Архаг хууч өвчнийг нь эмчлэх нь үр дүнтэй.
Түр зуурын гилжийлт биш тохиолдолд сайжрах хүртэл эхний 2-3 хоног хэвтрийн дэглэм сахих нь зүйтэй. Ялангуяа аливаа өвчний үрэвсэл эхэлж буй үед гоёдсон бол дээрх дэглэмээс гадна сайн хөлөргөх нь илааршихад нөлөөлдөг. Гол нь оношийг зөв тогтоож, шалтгааныг нь арилгах, эмчлэхэд чиглэсэн эмчилгээ хийх нь цаашид гарах хүндрэлээс сэргийлнэ. Дээр дурдсан эмчилгээний үр дүнд гилжийлт засрахгүй бол мэс заслын эмчилгээ хийх тохиолдол ч бий. Хүзүүний гилжийлт төрөлхийн байх нь цөөн биш. Ийм гилжийлт нь ихэвчлэн хүзүүний ясны мурий тогтоцтой холбоотой байх тул мэс заслаар засдаг.
