Өнгөрсөн долоо хоногг Хүүхэд харах үйлчилгээний тухай хуулийн төслийг хэлэлцэх үед УИХ-ын чуулганы ирц нэг иймэрхүү байв. Цаад дэлгэц дээрээ ирц 73.7 хувьтай гэж заасан хэрнээ зааландаа хэдэн эмэгтэй гишүүнээс өөр хүнгүй. Энэ хуулийн төслийг Байнгын хороон дээр хэлэлцэхэд хүртэл хядуулсан ойд үлдсэн цөөхөн ургаа мод шиг хэдхэн хүн сууж байсан. Эрх мэдлийн хуваарилалттай холбоотой асуудал дээр ирц өндөртэй суудаг хэрнээ нийтэд хүлээлттэй байгаа төслүүд дээр нэг иймэрхүү л хандаж байна, УИХ-ын эрхэм гишүүд.
УИХ бол аль нэг дурын байгууллагын дурын шалтгаанаа хэлээд дураараа таслаад явчихаж боломгүй газар. Тийм хууль зүйн болоод ёс зүйн эрх ч байхгүй. Гэтэл чуулганд байлцаж, хууль батлалцах ёстой УИХ-ын гишүүн хээв нэг картаа сугалаад гараад явчихаж байгааг олон нийт орой болгон зурагтаараа харж байна. Харин эрх ашиг, эрх мэдэлтэй холбоотой асуудал хэлэлцэх үед бол хэчнээн идэвхтэй сууж, бүр “Миний үг хэлэх, асуулт асуух эрхийг хаслаа” гэж заргалдана гээч. “УИХ-ын гишүүд нь хүртэл хичээлээ тасалж болно гэдэг үлгэр дуурайллыг харуулаад байхад сургуулийн хүүхдүүд хичээлдээ хайнга хандах нь аргагүй шүү дээ” гэж саяхан нэг олны танил эрхэм хэлж байна лээ. Өнгөн талаасаа ийм дампуу харагдах байдал өргөн утгаараа хууль батлах төрийн дээд байгууллагын засаглал ямар сул байгаагийн л нэг жишээ.
“Ир ир гэж Тамгын газраас шаардана, Ирц ирц гэж сонин хэвлэлээр шаагина, Энэ бол 76 та бидний амьдрал” хэмээн УИХ-ын эмэгтэй гишүүд саяхны нэг шинэ жилээр дуу зохиож дуулсан. Аль ч парламентад яригддаг энэхүү ирцийн асуудлыг тэд өөрсдөө дуулж хүртэл егөөдсөн ч өдгөө ирц бүрдүүлэлтээс болж цаг хугацаа алддаг байдал хэвээрээ л байна. Ер нь УИХ-д тодорхой цагийн баримжаа гэж байдаггүй. Тухайн өдрийнхөө хэлэлцэх асуудлыг осолдохгүй л нэг цаг заасан ухаантай болж бичдэг болохоос хэрэгжүүлдэггүй.
Тэгээд ерөнхийд нь үдээс өмнөх болоод үдээс хойших хуралдаан гэж зааглана. Эндээс харахад монголчууд тоононы нараараа цагийн баримжаа авдаг байсан уламжлалыг УИХ-ын эрхэм гишүүд л “хадгалаад” байх шиг байгаа юм.
Уг нь өнгөрсөн жил гишүүдийн хурууны хээгээр ирц бүртгэх тухай хуулийн төслийг сөрөг хүчин санаачилсан ч хол яваагүй. Мөн УИХ-ын гишүүн М.Зоригт, С.Одонтуяа нар УИХ-ын ирцтэй холбоотой өөрчлөлтийг УИХ-ын тухай хуульд оруулахаар төсөл санаачилсан ч бас олонхийн дэмжлэг аваагүй. Тус төсөлд УИХ дахь нам эвслийн бүлэг нь нэгдсэн чуулганы хуралдаан болон Байнгын хорооны хуралдаанд өөрийн бүлгийн гишүүдийн ирцийг 50 болон түүнээс дээш хувиар хангаж оролцуулах, дээрх үүргээ наймаас дээш удаа биелүүлээгүй бүлгийг татан буугдсанд тооцох тухай өөрчлөлтийг оруулахаар тусгасан байсан. Уг нь хүний ухамсраар шийдэж болох асуудлыг заавал хуульчилж, ял торгууль хүлээх дээрээ тулж байж сая дагаж мөрдөх хэрэг баймааргүйсэн. Тэр тусмаа ухамсар, ёс зүй, боловсролын өндөр төвшний /гэж ойлгодог/ төрийн түшээд ирц бүрдүүлэх эсэхээ “заалгаад” суумааргүй л юм. Гэвч захын нэг жишээ татахад л ирц доорхи байдлаар гарч байна. “УИХ-ын намрын чуулганы хуралдаан эхэлснээс хойш зарлагдсан 23 өдрийн хуралдаанд Ардчилсан намын бүлгийн гишүүдийн ирц хоёр удаа, МАН-ын бүлгийн гишүүдийн ирц найман удаа, “Шударга ёс” эвслийн бүлгийн гишүүдийн ирц таван удаа, ИЗНН-ын гишүүдийн ирц 11 удаа, бие даагч гишүүдийн ирц 14 удаа 50 хувьдаа хүрээгүй байна” гэсэн бол “энэ оны нэгдүгээр сарын 3-нд УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан 15.00 цагт эхлэхээр төлөвлөсөн боловч 50 минут хоцорч, 46 гишүүнтэйгээр хуралдаж, энэ өдөр 17 гишүүн хурал тасалж, 19 гишүүн хоцорсон” гэсэн мэдээг УИХ-ын чуулган, байнгын хорооны хуралдаан зохион байгуулах албанаас гаргажээ.
Эмэгтэй гишүүдийн дуулсан шиг “За нэг ирц бүрдэж, Зандаахүүгийн Энхболдын санаа амарна” гэгчээр хэзээ нэг ирцийн асуудалгүйгээр УИХ-ын чуулган хуралддаг болох юм бол.
Д.ПҮРЭВСҮРЭН /ҮНДЭСНИЙ ШУУДАН/
