/фельетон/
Говийн баавгай буюу мазаалай ганцхан Монгол улсын өмч болж манай улсад амьдардаг юмсанжээ. Үүнийг бидний ихэнхи мэддэггүй байснаа саяхан гэнэт мэдлээ. Хятадууд дэлхийд еөр хаана ч байдаггүй хулсны баавгай болох пандагаа үндэсний брэнд болгож “Кунфу Панда” нэртэй хүүхэлдэйн киног Холливудад захиалан бүтээлгэж хулсны баавгайгаа хамгаалаптанд авсаны үр дунд эдүгээ 3000 орчим алаг цоохор баавгайтай болчихоод байгаа юм гэнэ лээ. Гэтэл хөөрхий манай говийн майга бор мазаалай бидний хайхрамжгүй зангийн уршигаар ердөө хориодхон тоотой болсон байна. Тодруулбал 14 эр найман эм нийт 22-хон ширхэг мазаалай л үлдчихээд байгаа юмсанж. Зарим байгаль хамгаалагч “Манай говийн мазаалай хувь төөрөгтөө гомдоод Хятадын мазаалай болох сонголт хийж эхэлсэн. Борзонгийн говьд байсан 18 мазаалай Хятадын Бор талын цөл рүү дайжаад явчихсан. Гэхдээ энэ бол урвалт биш сонголт юм шүү” гэж ярьж байгаа нь ортой ч байж болзошгүй юм. Хятадууд хулсны панда баавгайгаа хэрхэн яаж хайрлаж, дэлхийн брэнд болгон кинонд хүртэл мөнхөлж байгааг хараад мазаалай маань их Хятадын ивээл нөмөрт багтаж дэлхийн хэмжээний од болохоор шийдсэн ч юм бил үү хэн мэдлээ.
Манай улсад шоовдорлогдон амьдарч байснаас бараг тэр нь ч дээр байх. Манай харъяанд байгаад байвал мазаалайн сүүдэр ч үлдэхгүй нь 1978 онд 136 ширхэг байснаа өнөөдөр 22-хон ширхэг болчихоод байгаагаас харагдаж байна бус уу. Энэ дашрамд нэг зүйлийг сонирхуулахад Швёйцарийн банкны орлогч захирал Кейт Морган гэгч нөхөр 2000 онд Шанхайгаас мазаалайн арьсан дах 360 мянган ам.доллараар худалдаж авсан хэмээн гайхуулсан нь дэлхийн нөлеө бүхий сэтгүүлд хэвлэгдэж гарсан байна,. Энэ юу гэсэн үг вэ та минь. Монголоос өөр газар мазаалай байхгүй гэсэн үг худлаа болж таараад байна уу эсвэл Монголын мазаалай хэн нэг шунахай этгээдийн бууны суманд өртөн дах дэгтий болсоор хориодхон болтолоо цөөрсөнийг харуулаад байна уу? Энэ мэтийн сэжигтэй мэдээлэл их байгаа болоод ч тэр үү манайхан мззаалайгаа дэлхийн брэнд болгож, ертөнцийн дэвжээн дээр панда шиг сүртэй гаргаж ирье гэсэн санал санаачлага гаргах шиг боллоо. Хэрэгжүүлж чадвал энэн шиг зөв зүйтэй санал байхгүй. Хятадын залхуу тарган пандагаас манай хөнгөн мазаалай юугаараа дутах юм бэ. Пандаг «мөхөх гэж байхад Чеки Чан гэх мэтийн хятад гаралтай дэлхийн хэмжээний одууд сурталчлан рекламдсар байгаад дэлхийн өнцөг булан бүрээс хандив тусламж авч болох орчныг нь сайжруулан тоо толгойг нь өсгөж чадсан шиг бүр дэлхийн байгал хамгаалах билэг тэмдэг болгож чадсан шиг | бид ч гэсэн мазаалайгаа брэнд болгож болно.
Манайд олимпийн хос медальт аварга аварга. сүмогийн их аварга гээд дэлхийн хэмжээний одууд байна уу байна. Тэднийгээ мазаалайн бамбаруушны хажууд суулгаад л үсийг нь. “Эвий хөөрхөн амьтан шүү” гээд хэлүүлчихэд л болно. Гэхдээ мазаалайг брэнд болгохын тулд ийм ядарсан арга хэрэглэхээсээ илүү зөвөрмөц арга олж хүмүүсийн анхаарлыг татсан нь дээр гэх хүмүүс ч бас байгаа юм.
Тухайлбал тэд дэлхий нийтийн анхаарлын төвд орчихоод байгаа Оюу толгой, Таван толгой мэтийн уул уурхайн томоохон ордуудыг ашиглан мазаалайг брэнд болгоххс-. гээд байгаа юм. Энэ хоёр орд юун төлөө говийн бүсэд үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа билээ. Таних тэмдэг логонд нь тэмээ гэх мэтийн амьтан хийлгуй харин мазаалайн дүрсийг оруулж, энэ хоёр уурхайн хоолны газарт хүртэл “Мазаалай “Мазаалай банш”, “Мазаалай боов” гэх мэт нэрсийг оруулж өгвөл асар богино хугацаанд мазаалай олны танил болно хэмээн үзэж байгаа юм. Хүн амьтан хоол хүнсгуйгээр байж чаддаггүй иймээс энэ санаа амжилтанд хүрч говийн бор баавгай маань хоол хүнсээр дамжин хүний анхаарлыг татаж пандагаас дутахгүй алдартай болж магадгүй юм.
ЭХ СУРВАЛЖ: НОЦТОЙ МЭДЭЭ