Хүрэнтэн барайх хөшөөний дэргэд нэгэн эр үхсэн хэвтэх. Хажуугаар нь өнгөрч явсан ноорхой хувцастай залуу дуу алдан халаглаж, хавь ойрын хүмүүст туслахыг гуйх нь хачирхмаар. Тийм ээ, энэ бол их үйл явдлын эхлэл байлаа. Төрийн албанд ажилладаг Цэлмэг /М.Баярмагнай/ архи дарс, зугаа цэнгэлд толгойгоо мэдүүлж, өдөр хоногийг үр бүтээл багатай өнгөрүүлдэг залуу. Амьдрал ахуй нь дээшилсэн ч юмгүй, ажил төрөлдөө ч олиг муутай. Үнэндээ түүний толгойд ажлын үр бүтээл, амьдралын зорилгоос илүү албан тушаал, авах идэхийн хүслэн дүүрэн гэвэл хилсдэхгүй.
Нэгэн удаа ажлынхаа залуу болон түүний найз хүүхнүүдтэй наргиж явахдаа байрных нь анд Мөнхсайхантай /Г.Эрдэнэбилэг/ таарна. Насаар дүү боловч нэлээд буурьтай харагдах Мөнхсайхан түүнд Солонгост суугаа монголын элчин сайдын зөвлөхөөр дөрвөн жил ажилласны дараа эх орондоо ирсэн гэж итгүүлнэ. Мань эр үүнд үнэмшсэнгүй, харь газарт хар бор ажил эрхэлж явсан хэмээн андуурах. Гэвч үүр цайхтай зэрэгцэн гэрийн бараа харахдаа уурлаж бухимдсан эхнэрээ хамт наргисан бүсгүйтэйгээ андуурч будилаад нүдэндээ “тень” тавиулах нь тэр. Харин шартсан, бас ядарсан царайтай Цэлмэг өглөөний хурал дээр үл таних нэгэн бүсгүйг халдлагаас аварсан мэтээр даргадаа магтуулж суухдаа мөнөөх байрны дүү нь ороод ирнэ гэж санасангүй. Мөнхсайхан тус компанийн дэд захирлаар орж, сандарч тэвдээд хөлд нь сөгдсөн Цэлмэгийг “Хэлтсийн дарга болгоно” гэж тайвшрууллаа.
Ингээд өмнөх ажлаа битгий хэл, өөрийгөө ч бүрэн ойлгоогүй яваа мань эрийн магнай тэнийж, албан тушаалын төлөө амиа өгөхөөс ч буцахгүй их хүсэл нь ил гарав. Гэхдээ энэ бүхэн Цэлмэгт аз авчрах уу, аль эсвэл гай даллах уу гэдгийг хэн ч үл мэднэ. Дарга л болж байвал бурхан чөтгөрийн алинд ч хамаагүй, сөгдөж мөргөхөд бэлэн байгаа түүний утсан хүүхэлдэй шиг зорилгогүй алхам, хоосон тэнэглэл даанч өрөвдмөөр. Өөрийгөө таньж мэдэх нь байтугай, ямар нийгэмд хэн болж хувирчихаад байгаагаа хүртэл ялгаж салгахаа больсон Цэлмэгт “Сайд, дарга” гэсэн үг халдаж боломгүй хана хэрэм мэт хатуу сонсогдоно. Ямар сайндаа л, Мөнхсайханы ачаар Хүнс хөдөө аж ахуйн дэд бүтцийн бодлогын сайд Сундуйтай /Ц.Төмөрбаатар/ танилцаж, бүр хайртай ганц охиных нь тоглолтыг үзэж байхдаа санамсаргүй найтаалгаж, өөртөө сэтгэлийн зовлон нэмэхэв дээ.
“Сайд руу нулимчихаад яаж албан тушаал ахиж чадах билээ” гэж шаналсан түүнийг шуналд автсан эхнэр, суудлаасаа зүүгдсэн дарга нь бүр ч илүү зовооно. Энэ бүхний эцэст хэлтсийн дарга болно гэж хүлээхийн оронд сайдаас уучлалт гуйгаад санаснаа хэрэгжүүлэх бодол өвөртөлсөн ч бүтэлгүйтнэ. Алд цэнхэр хадган дээр ааруулаар дүүргэсэн мөнгөн аяга тавиад сайдын өмнө өвдөг сөхөрч, царай өгөхгүй болохоор шалыг нь хүртэл үнссэн хөөрхий эрийн зовлонг түүнээс өөр хэн ч ойлгохгүй биз ээ. Ийнхүү шалдаа бууж, хамаг ертөнцөд өөрийг нь мартсан мэт ганцаардсан Цэлмэг санаандгүй явдлын ачаар санасандаа хүрч, бүр сайдын хуурай хүү болсон ч… Эрх мэдэл, эд баялгийн хойноос үхэн хатан тэмүүлж, бурханд мөргөн, чөтгөрт сүнсээ худалдсан “утсан хүүхэлдэй” хэр удаан амьдрах бол…
Гэнэтийн их баяр хөөр, албан тушаалд удаан тогтох хэцүү бөгөөд адармаатай асуудлыг түүний зүрх дийлэх болов уу… Даруухан төрх, боловсон зан, үнэнч эрийн төрхөөр өөрийгөө далдалсан Мөнхсайхан гэгч хэн байв. Сайдын ганц охин, дуучин Цацралыг /Б.Хулан/ уярааж, түүнд хайртай мэтээр итгүүлэн бяцхан хүүгийнх нь аав болохын тулд тэр удаан хүлээсэн мэт. Тоглолт бүрийн дараа сарнай илгээж, цэцгийн баглаа нь 100 хүрэх үест хайраа илчилнэ хэмээсэн нууцлаг фэн залууг хэн болохыг Цацрал мэдсэнгүй. Гэвч үлгэрийн баатар мэт гэнэт гарч ирсэн Мөнхсайхан энэ бүхний учрыг тайлж, алдаж оносон амьдралыг нь аварч тэтгэх халамжит эрийн дүрд гайхалтай тогложээ.
Үнэндээ түүний дурлалт бүсгүй гэр бүлтэй болж, үрийн зулай үнэрлэсэн ч өдгөө ганц бие яваа аж. Хайртай хүүгийнхээ төрсөн өдрийг тэмдэглэхдээ зөөгч бүсгүйд нөхрөө алдана гэж санаагүй Цацралын шархалсан зүрх хайр амласан эрийг хүлээж авахад бэлэн бус. Гэсэн хэдий ч, түүнд итгэж үзэхээр шийдэн аавтайгаа хүртэл уулзуулна. Харамсалтай нь хаягдаж, ганцаардсан бүсгүйн хайр итгэлийг Мөнхсайхан дааж чадсангүй. Хүнс хөдөө аж ахуйн дэд бүтцийн бодлогын сайд аав нь хүнсний өргөн хэрэглээний барааг импортоор оруулж ирэх асуудалд хориг тавьснаар мань эрийн урхинд орох эхлэл болжээ. Хятадаас оруулж ирдэг чанарын баталгаагүй хүнсний бараа бүтээгдэхүүнээ аварч үлдэхийн тулд Дэлгэр гэх эр /Ц.Цэрэнболд/ сайдад чамлахааргүй мөнгө амласан ч хүлээж аваагүй учир тун ч их хорссон аж. Эх орныхоо ирээдүй хойч үе болсон хүүхэд залуусын эрүүл мэндэд чанаргүй хоол, хүнс муугаар нөлөөлж буйд ихэд эмзэглэдэг учраас “Монгол Улс бол хэн дуртай нь хүссэн хороо шахаж байдаг туршилтын туулай биш” гэж Сундуй сайд телевизийн ярилцлагад орохдоо хатуухан мэдэгдсэн нь түүнийг ёстой л өдсөн хэрэг болжээ.
Тиймээс мань эр сайдын охинтой үерхэж явсан Мөнхсайханыг хөлсөлж, хуурамч дурлалын түүх зохиоход нь тусалжээ. Энэ мэт асуудал нь бүтэмжтэй болсны дараа хуурамч хүргэн Цацралыг хүүтэй нь хамт дээрэмчдийн гарт өгчихөөд сайд руу уйлан дуугарсаар очлоо. Мэдээж эрэг, хайртай ганц охин болно зээ хүүгээ алдсанаас албан тушаалаасаа огцрохыг илүүд үзсэн эрхэм сайд тэдний саналыг хүлээж авах нь тодорхой. Ундааны сав түүж, голоо зогоож яваа ноорхой эр /Н.Ялалт/ хэдийгээр архинд донтсон ч гэлээ, ардчилал, шударга ёс, тусгаар тогтнол гэж юу болохыг сайтар мэддэг, ухаантай хүн байдаг. Тиймдээ ч, ганцхан найтаасны төлөө тамд унасан мэт өөрийгөө “яллаж” яваа ихэрхүү зантай эрийн оронцог болон хэлбэр хөөсөн хоосон толгойтнуудыг өрөвдөж суугаа нь нэгийг бодогдуулах юм билээ.
Амьдралд алдаж оносон ч тэрбээр хүн чанар, ноён нуруугаа алдаагүй яваа эр хүн, бас гэмгүй мэт атлаа гэмтнүүдийг “төрүүлж” буй энэ нийгмийн бурангуй тогтолцоог ялгаж салгаж чадна. Албан тушаалын хэнээрхэл юу авчирч, анхны хайр хийгээд амьдралын үнэ цэнийг үл огоорсон “мөнгөний гахай” юу хожих бол… Юутай ч, энэ бүхний хариултыг уншигч та “Бурхан өршөөг” эмгэнэлт инээдмийн уран сайхны киноноос олж үзээрэй.
Өнөө үед үзэл бодлын хязгаарлагдмал ертөнц, залуусын оюуны хоосрол бол нийгмийн хамгийн эмзэглүүштэй асуудлын нэг болжээ. Ийм эмгэнэлт асуудлыг инээдмийн өнгө аясаар илэрхийлсэн энэхүү бүтээл үзэгчдэд ухаарал, эргэцүүлэл өгч чадсан нь лавтай. Киноны нээлтэд ирсэн үзэгчид ноорхой эрийн сэтгэлд торох үнэн үгсийг сонсоод алга ташиж суусан бол, суудалд “дурласан” Цэлмэгийн тэнэглэлээс ичихдээ нүүрээ дарах дөхсөн. Энэ мэт инээдтэй, бас эмгэнэлтэй дүр зураг “Бурхан өршөөг” кинонд цөөнгүй бий.
Монголын кино урлагийн ертөнцөд мэндэлсэн шинэ бүтээлийн нээлт өчигдөр “Өргөө” кинотеатрт болсон юм. Тус киног “Big Line Film” студи бүтээсэн бөгөөд өмнө нь “Аз жаргал the bad boy”, “Сайн уу, амьдрал минь”, Гоёлын даашинз”, “Цасан охин” зэрэг дэлгэцийн бүтээлүүдээрээ хэдийнэ үзэгчдийн танил болжээ. А.П.Чеховын “Түшмэлийн үхэл” зохиолоос сэдэвлэн орчин үеийн өнгө аяст тохируулан бүтээсэн уг киноны найруулагчаар З.Батболд ажилласан бөгөөд гол дүрд Төрийн соёрхолт, гавьяат жүжигчин Ц.Төмөрбаатар, “Маск” продакшны жүжигчин, Соёлын тэргүүний ажилтан М.Баярмагнай нар тогложээ.
Р.ЕСҮЙ
