Холливудад Оросын иргэн Светлана Паршинагийн бvтээл болох Сталины охины тухай “Светлана Светланагийн тухай” хэмээн баримтат киноны дэлхийн хэмжээний нээлт болсон билээ. Тэгвэл уг киноны найруулагч бvсгvй “Труд” сонины сурвалжлагчид єгсєн ярилцлагандаа Светлана Аллилуевыг хэрхэн олж ярилцлага авч чадсан болон сонирхосон асуулт болгондоо хариулч авах боломжийг хэрхэн бvрдvvлсэн талаараа саяхан анх удаа илэн далангvй єгvvлсэн байна.
-Та яагаад Светлана Аллилуевагийн тухай кино хийх болсон юм бэ?
-Би 10 настай байхдаа тvvний бичсэн “Найздаа бичсэн 20 захидал” гэдэг номыг нь уншсан юм. Тэгэхэд надад тvvний бас нэгэн шинэ найз нь болох юмсан гэдэг сэтгэгдэл тєрсєн. Мэдээж тэр vед би тvvний талаар болон аавынх нь тухай маш бага мэддэг байлаа. Сталины цаг vед миний гэр бvлийнхэн хэрхэн зовж зvдэрч байсан гээд… тэгтэл єнгєрсєн онд би Аллилуеваг АМерик амьдардагийг мэдсэн. Би єєрєє ч тэнд найман жил амьдарсан шvv дээ. Тэгээд бид хамтдаа нэг улсад амьдарч байсан болон Сталины vр хойчоос цор ганцаараа vлдсэн гээд олон зvйл сонирхолыг маань улам нэмсэн дээ.
Шууд л Светлана Питерсийг /энэ овог нь тvvний америк нєхрийн нэр юм/ эрэн хайж байна гэх утгатай зарлал шиг юм Craigslist.org гэдэг томоохон сайтад байрлууллаа. Тэр зарын дагуу нэг хvн тvvний Ричмонд дахь хаягийг єгдєг юм байна. Гэтэл Светлана тэр хаяган дээрээ байгаагvй. Дараахан нь би эрэн сурвалжлах ажлаа хийж байхдаа тvннийг байнга шилжин нvvдэг болохыг мэдсэн. Тэр бvхний эцэст би хувийн мєрдєгчєєрєє дамжуулан тvvний хєшийн утсыг олоод залгалаа. Хєршид нь би утсаа єгєєд Светланаг над руу яриарай, уулзах хэрэг байна гэж хэлvvлэв. Тэгтэл хоёр єдрийн дараа утас дуугарахад “-Лана Паршина юу? Та Лана Питерстэй ярихыг хvссэн vv?” гэдэг байгаа. Би ч маш гайхсан шинжтэй хариуллаа. Тэр их л яарч тэвдсэн дуугаар “-Та хэн бэ? Та намайг яагаад зvгээр байлгахгvй байна?” гэв. Би багадаа тvvний номыг уншиж байсан, одоо бол уулзахыг сэтгэл догдлон хvлээж байна гээд бvх тайлбараа тавьлаа. Тvvний хариуд тэр ”-Би хэнд ч ярилцлага єгєхгvй. єєрийнхєє кинонд хєгшин надаас арай єєр сонирхолтой хvн олохгvй юу. Би амар амгалан амьдармаар байна” гэж хэлсэн. Тэгэхэд би “-Ойлгооч, миний амьдралыг хvvхэд насанд минь єєрчилж чадсан тэр л хvнийхээ тухай кино хиймээр байна. Энэ нь миний кино ертєнцєд орох цорын ганц боломж юм л даа” хэмээн гуйж гарлаа. Тэгтэл ашгvй Светлана бага зэрэг зєєлрєєд сонирхож байгаа асуулт, мэдэх гэсэн зvйлээ эхлээд захидал бичиж ирvvл гээд хаягаа єглєє. Тэрээр Висконсин мужийн Мэдисон хотоос холгvйхэн амьдардаг байжээ.
Дараагийн єдєр нь би захидал илгээснээ хэлсэн. Бид бараг хоёр цаг утсаар ярилцахад тэр бараг надаас ярилцлага авчих шиг болсон. Ингээд ярианыхаа тєгсгєлд надтай уулзахад бэлэн гээд тvvний нэг хатуу болзолыг хvлээн авахад хvрдэг юм байна.: тэр нь би араасаа ямар нэгэн “сvvл” дагуулахгvй байх шаардлага байлаа. Би ч тэгэхгvй гэж амллаа.
-Тvvнтэй уулзаж байхад таныг сонирхолыг юу хамгийн ихээр татсан бэ?
-Гэрт нь яваад ороход л яг л барын торонд орсон мэтсанагдсан. Тvvний талаар ємнє нь элдвээр л бичиж байсан. Тэр ч утгаараа би нэгэн солиорсон хєгшин гарч ирэх байх хэмээн хvлээж зогсов. Тэгтэл намхан биетэй, буурал vстэй эмэгтэй гарч ирээд шууд л “-Алив хоёулаа хоололцгооё. Би одоохон котлет шараад, суп хийгээдэхье” хэмээн надад хандлаа. Бид дээд давхарт байх тvvний єрєєнд ороход гал тогооны єрєє нь залгаатай юм. Би болж байгаа явдалд итгэж ядаж байв. Сталины охин надад котлт шарж єгєєд, замдаа ядраагvй биз хэмээн надаас асуусан гээд бодохоор… Лана ширээг маш сайхан зассан бєгєєд тэр бvх амттангуудын дунд би єєрийн авч очсон нэг шил “Киндзмараули” болон Бруклины орос дэлгvvрээс авсан шоколадны набораа гаргаж тавив. Бид сайхан хооллосон.
Эхний танилцах уулзалт дуусаад тэр намайг гаргаж єгєхдєє “-Маргааш камераа аваад яг есєн цагт ирээрэй. Би яг тэр vед кофегоо уудаг юм шvv” гэж хэллээ. Би ч хариуд нь “-Би єєрєє бvхнийг хийчихэж чадна нь л даа. гэхдээ ярилцлагандаа анхаарлаа хандуулах талд жаахан тєвєг гараад байж магадгvй. Тиймээс надад зураглаач дагуулж ирэхийг зєвшєєрєєч” хэмээн тvvнээс гуйлаа. Тэр ч зєвшєєрлєє. Тэгээд шууд нєгєє сайтдаа орж Мэдисоноос холгvй ажиллах зураглаач хэрэгтэй байгаагаа зарлаж гарав. Нэгэн залуу хандлаа. Тvvнд Сталины охины зургийг авна гэдгээ хэлсэн чинь нvд нь орой дээрээ гарчихаад тvvнийг Америкийн гvнд амьдардаг байсан гэдэгт итгэхгvй байгаагаа хэлж байсан.
Хэд хэдэн удаа Светланад эцгийн характер илэрч байсан
-Тэр чухам ямар хvн шиг санагдсан бэ? Эцэгтэйгээ адилхан юм уу?
-Миний анзаарснаар тэр нэг тийм ойлгомжгvй хvн шиг санагдсан. Хvмvvсийн бодож байсан шиг биш гэх юм уу даа. Тvvнийг тєрсєн цагаас нь л эхлэн “Сталин охин” гэдэг тамга дарчихсан. Тэр vvнтэйгээ бvх насаа барж байна. Тvvнээс зайлж, хувь заяагаа єєрчлєх гэж нєхрєє солин, нэр, хаяг болон амьдардаг эх орноо ч сольж vзжээ. Энэ бvхэн тvvнд сайнаар нєлєєлєєгvй нь л лавтай.
Хэд хэдэн удаа Светланад эцгийнх нь характер ажиглагдсан шvv. Миний асуулт тvvнд таалагдаагvй vед тэрээр над руу маш ширvvн, сэжигтэй нь аргагvй харна. Тvvний гэрэл зургийн цомогт байсан Бериятай хамт авахуулсан зургийнх нь талаар асуухад Светлана шууд уурлаад надтай харьцахаа болчихов. Тэгснээ хэсэг хугацааны дараа эргээд ирсэн. Хэрвээ тэр хvнийг гомдоовол миний тєлєвлєгєє бvр мєсєн нурна гэдгийг би сайн мэдэж байсан. Тэр ємнє нь хэд хэдэн удаа маш єндєр гонорартай ярилцлага єгєєч гэсэн саналуудыг буцааж байсан гэдгээ надад хэлсэн. Гэхдээ надад сэтгvvлчийн хувьд асууж сонирхох зvйл их байсан шvv дээ.
-Киноны зураг авалт хэрхэн болж єнгєрсєн бэ?
-Светлана эхнээсээ л эцгийнх нь тухай элдвийг асуух, тvvнийг муулахгvй байх талд шаардлага тавьж байсан. Би уг нь хэлсэндээ хvрсэн ч тэр єєрєє эцгийнхээ талаар дурсаж эхэлсэн. Ярилцлага жаахан нуршиж, буу халах хэлбэртэй болсон ч би vvнд их баяртай байлаа. Гэрээс нь гараад бид голын эрэг дээрх нэгэн кафед ланчинд оров. Тэр усны гялбаа руу их л уйтгартайгаар харж байснаа “-Би загасны орд болоод ч тэрvv усанд их дуртай. Завиар зугаалмаар л санагддаг. Гэвч намайг хэн урих вэ дээ. Тэгээд хєгшин намайг хэн тоохов” хэмээгэд санаа алдав. Би тvvнд бие засаад ирье гэж хэлээд каеныханд завь захичихаад буцаж ирээд тvvнд “-Алив, хамтдаа завиар зугаалья” гэв. Светлана маш их баярласан. Тэр торгон агшины кадр болгон нь миний тархинд vлдсэн. Тэр мєчийн зургийг авах санаагаа би тvvнд хэлж чадаагvй ээ. Гэхдээ зураглаачтай болсон надад єєр олон агшныг хальсандаа буулгах завшаан тохиосон юм. Намайг зураг авалтаа дуусгаад буудалдаа ирээд байхад Светлана утасдаад “-Охин минь камераа мартаагvй биз. Би мэдэхгvй байна. Одоо надад хэдэн жилийн нас vлдсэнийг. Тэгэхээр би чамд нэг зvйлийг хэлэх гэсэн юм. “Охидын яриа” гэх vv дээ. Энэ бичлэгээс болж юу болохыг би хэлж мэдэхгvй. Та vvнийг банкинд хадгалуулаад эсвэл тэр киногоор хийгээрэй. Ер нь бол юу ч болсон бай энэ бичлэгvvд таны гарт хадгалагдаж байх хэрэгтэй шvv” гэж хэлээд утсаа тавингуут нь би чангаар “-Ура!” гэж орилосон. Энэ бол надад тvvнээс єгсєн том шагнал юм.
-Кинон дээрээ хэрхэн ажилласан бэ?
-Шуудхан хэлэхэд бит єєрийгєє муугvй продюсер гэж vнэлдэг. Тэгвэл найруулагч байж чадах уу гэдгээ би энэ удаад туршсан. Кино маань ердєє 44 минут л vргэлжилнэ. Гэхдээ нэг єдєр нь би тvvнийг сайхан ааштай байхад бараг хоёр цаг хагасын бичлэг хийчихсэн байсан. Би гол зvйлvvдийг нь л сонгосон. Тvvний ээж Надежда Аллилуева нь охиноо дєнгєж зургаан настай байхад нь амиа хорлосон юм билээ. vvний дараахан тэрээр єєрийн ах эгч болох Йосиф, Екатрина нарын хамт Баруун руу дvрвэжээ. Тэр цагаас хойш ах дvvсийн харьцаа бvрмєсєн тасарсан байна. 1967 онд Светлана Энэтхэгт нэгэн найз дээрээ сар болоод нутаг буцья гэж бодож байсан гэсэн. Тэгтэл Баруунд л тvvний хайж байгаа эрх чєлєє байгаа гэдгийг мэдсэнээр тэр эх орондоо эргэн очихыг хvсээгvй. Ингээд Лана маань ах Йосифоороо дамжуулан Швейцарьт байдаг нэгэн танил руугаа захидал єгvvлсэн байна. Гэтэл яагаад ч юм тэр захидал эзэндээ очоогvй юм байна лээ…
Одоо тvvнийг бага охин Ольга нь асарч тойрдог. Зарим нэгэн vзэгчийн хэлснээр бол Сталины охины тухай кино маш энгийн, тайван хэлбэрээр хийгдсэн бололтой. Тэр бусдаас ялгараад, онцгойроод байх эмэгтэй биш. Бидний ээжтэй л адил нас тогтсон орос бvсгvй. Тиймээс тvvнийг одоо болтол “сталинизм”-аар нь дуудаж бас ойлгох хэрэггvй л болов уу. Ингээд одоо та бvхэнд баримтат кинонд Сталины охины зарим нэгэн сонирхолтой яриануудын хэсгээс тvvвэрлэн хvргье л дээ. Сонирхол татах байх аа.
Светлана Питерс /Аллилуева/:
Бvгд л намайг Америкт коммунизмын талаар лекц уншина хэмээн хvлээдэг байлаа
Аав маань намайг томоохон уулзалтууддаа авч явдаггvй байсан. Ялтад Черчилль, Рузвельт хоёр охидуудаа авчраад амарч байхад би л тэнд байгаагvй. Тэр намайг дагуулж ирээгvйгээ зочидод тайлбарлахдаа охин их хаантай, тэгээд ч хичээл ихтэй байгаа мэтээр ярьчихдаг. Магадгvй ингэж их суралцуулах нь удахгvй намайг тэдгээр зочидтой англиар ярьдаг болчих байх гэж бодсоных байх л даа. тэр єєрєє англи хэл огт мэддэггvй байсан шvv дээ. Нэг удаа аав намайг хэрхэн машин жолооддог талаар асуув. Би ч “эмка”-ны жолооны ард суухад хажууд аав, ард нагантай хамгаалагч суудаг юм байна. Тэгтэл юу болсон гээч, тэр машин барьж чаддаггvй харин би чадаж байлаа. Аав миний ахны нєхєр болох Григорий Морозовтай танилцахыг огт хvсдэггvй байсан. Би ч танилцуулах гэж улаарайгvй. Яагаад гэхээр Григорий еврей мєртлєє байлдахыг огт хvсээгvй юм. Амьдарлын сvvлчийн мєчид тэр гэр бvлээсээ удирдагч тєрнє гэдэгт итгэдэггvй, хvлээн зєвшєєрдєг ч vгvй байв. Миний хvvхдvvдтэй ч маш цєєхєн уулзсан даа. эгч Катяд огт анхаарал тавьдаггvй мєртлєє Йосифт болохоор тун сайн. Бvр “-Йосиф vнэхээр гайхалтай нvдтэй шvv” гэж бидэнд ярьдаг байсан даа. тэр ч утгаараа Йосиф эцгээ огт мартдаггvй бєгєєд жинхэнэ “сталинист” байсан юм шvv дээ.
Ах маань эхнэрvvдээ бvгдийг нь “-Ээж!” гэж дууддаг байв
…Вася ээжийн хамгийн хайртай хvvхэд нь байлаа. Гэтэл тvvнийг 11-тэй байхад ээж єєрийгєє буудан амиа хорлсон. Тэр маш их гашуудсан даа. вася дєрвєн удаа гэрлэсэн бєгєєд эхнэрvvдээ бvгдийг нь “-Чи миний ээж” хэмээдэг байв. Тэдгээрээс Катя Тимошенкогоос бусад нь ээжтэй огт адилгvй байсан юм. Ах маань их хєгжимд дуртай, урлагт хайртай нэгэн байж дээ. Аав арми тvvнийг эр хvн болгон гэж байснаас болж тэр агаарын нисэх хvчнийг сонгосон. Тэгтэл тэр сургуульд нь очоод л ууж эхэлсэн. Бvгд уудаг байсан. Нислэг болгоныхоо дараа уудаг уламжлал тогтсон. Архи тvvнийг маш амархан єєрчилсєн шvv. 1930-аад онд Вася танихын аргагvй єєр хvн болчихсон байлаа. Хvvхдvvд нь хvртэл тvvнээс айгаад л.. т—Вася уухаараа тэднийгээ мод бариад л элдээд хєєчих нь шvv дээ…
Тєвд рvv нvvх хэрэгтэй байсан
…Аавыг нас барахад би 27-той байлаа. Би юу ч ойлгохоо болчихож билээ. Хожим нь Энэтхэгийн соёл, ёс заншил манай гэрийг бvр мєсєн эзэмдсэн vед би энэтхэгийн гvн ухаанд суралцаж эхэллээ. Миний хувьд бурханд хvрэх гэх бvх шашин адил мэт санагддаг. Эмнэлэгт ажиллаж байхдаа би Энэтхэгийн коммунист Сингхтэй танилцаж амьд индусийн талаар хэлэлцдэг болов. Яг одоо таньтай ярилцаж байгаа шиг. Тvvнийг нас барахад би Энэтхэгт очиж Ганга мєрний эрэг дээр хоёр сар болж билээ. Миний оюун ухаанд нэг л зvйл єєрчлєгдєєд байлаа. Би Орос руугаа, Суслов руу, Косыгин руу буцах уу? Vгvй ээ. Зугатахаар шийдлээ…
Ингээд намайг Америкт ирээд байхад бvгд л энд коммунизмын талаар лекц унших байх гэж бодоэ байсан юм. Эцгийнхээ алдааны талаар шvv… Намайг ЗХУ-аас зугатахад хvйтэн дайн эхэлж байлаа. Атомын бємбєг Америйнх ч байна уу, ЗХУ-ынэх ч байна уу би тvvнийг бvрэн эсэргvvцэгчийн нэг байсан. Тэгээд байдал улам хэцvv болох vед би Каулягийн зєвлєснєєр /тэрээр Москва дахь Энэтхэгийн элчин сайд байсан бєгєєд Светланагийн “найздаа бичсэн 20 захидал” номыг ЗХУ-аас нууцаар гаргасан хvн юм/ Тvвдийн ууланд очиж амьдарх ёстой байлаа. Гэвч тэгэж амжаагvй. Гэтэл би нєгєєх айхтар Америкийн атомын бємбєг дунд амьдарсаар… Сталины охин витов буутай, тvvгээрээ тааралдсан америкийн буудна гээд л миний талаар цуурхал их гарсан даа. Энд, Америкт 40 жил амьдрахад энэ улс надад юу ч єгєєгvй ээ. Би чек хvртэл ашиглаж суруугvй гээд бод доо. Би англиар бичиж, англиар бодож бас зvvдэндээ бvх зvйлийг англиар хардаг. Орос орон ч намайг мартсан. Залуу байсан бол амьдрах хvчё байх л байсан. Одоо юу ч vлдсэнгvй. Ольгагийнхаа гар дээр энэ Америкт л vхэх байх даа. аав баярлахгvй байсан болов уу…
Р.Слава
www.miss.mn
